Τη γλώσσα μού έδωσαν ελληνική·
το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου
(Οδυσσέας Ελύτης)
Η συνομιλία που είχα με τον ομότιμο καθηγητή Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Λασιθιώτη Χριστόφορο Χαραλαμπάκη ήταν όπως πάντα απολαυστική. Μιλήσαμε για τη γλώσσα -τί άλλο;- και μας πληροφόρησε ότι ετοιμάζει και δουλεύει πυρετωδώς τη 2η έκδοση του «Χρηστικού Λεξικού της Νεοελληνικής Γλώσσας» της Ακαδημίας Αθηνών καθώς η 1η έχει εξαντληθεί.
Πρόσφατα ο καθηγητής ρωτήθηκε (Εύα Κακλειδάκη) με ποιό τρόπο θα μπορούσαμε να διαφυλάξουμε τη γλώσσα μας και η ενδιαφέρουσα απάντησή του ήταν:
«H γλώσσα δεν “διαφυλάσσεται” σα να ήταν ταριχευμένη μούμια, όπως την ήθελαν τον 2ο μ.Χ. αιώνα οι αττικιστές, οι οποίοι μιμούνταν δουλικά το ύφος των κλασικών συγγραφέων, αγνοώντας προκλητικά τη γλωσσική πραγματικότητα της πολύγλωσσης και πολυπολιτισμικής ελληνιστικής περιόδου.
Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να βελτιώνουμε την ποιότητα του γραπτού και προφορικού μας λόγου με ατομική προσπάθεια. Οι κοινωνικά ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, που αγωνίζονται να επιβιώσουν, δεν μπορούν, ακόμα και αν το θέλουν, να καλλιεργήσουν τη γλώσσα. Όσοι ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας έχουν άλλες ζωτικές προτεραιότητες».
Για τα λάθη στην εκπαίδευση ο Χριστόφορος Χαραλαμπάκης είπε:
«Πολλά λάθη κάνουμε, αλλά το μεγαλύτερο λάθος στην εκπαίδευση, και όχι μόνο, είναι ότι δεν μαθαίνουμε από τα λάθη μας. Στη σημερινή εποχή της έκρηξης της πληροφορίας και της πληροφόρησης, το να μη γνωρίζει κανείς κάτι είναι απόλυτα φυσιολογικό. Ζητούμενο παραμένει να εκπαιδεύονται οι μαθητές με τέτοιο τρόπο, που να μπορούν να βρουν εύκολα, μέσα από τις κατάλληλες πηγές πληροφόρησης, αυτό που ψάχνουν».
«Κουράστηκα εδώ και χρόνια να λέω και να γράφω, αυτό που θεωρεί αυτονόητο ο κλάδος της εκπαιδευτικής γλωσσολογίας, ότι δηλαδή διδασκαλία της γλώσσας σημαίνει πρωτίστως διδασκαλία της φυσικής γλώσσας και όχι της μεταγλώσσας, της επιστημονικής ορολογίας. Όταν ζητάς από ένα παιδί του δημοτικού σχολείου να σου γράψει ρήματα της πρώτης και της δεύτερης συζυγίας, στην ουσία δεν το ενθαρρύνεις να δει την ομορφιά της γλώσσας, αλλά το σκελετό της».
«Τα σχολικά βιβλία για τη γλώσσα τα γράφουν συνήθως πανεπιστημιακοί, εξαιρετικοί κατά τα άλλα επιστήμονες, αρκετοί όμως από αυτούς δεν έχουν βρεθεί ούτε μία ώρα σε σχολική τάξη για να δουν τα υπαρκτά προβλήματα της διδασκαλίας».
«Το όνειρο της εξατομικευμένης διδασκαλίας παραμένει άπιαστο. Σε ένα παιδάκι που έχει δυσανεξία στη γλουτένη γίνεται σύσταση να αποφεύγει το ψωμί, τα λουκάνικα και μπισκότα. Ένας μαθητής που παρουσιάζει «δυσανεξία» σε ένα ορισμένο τρόπο διδασκαλίας ή σε ένα συγκεκριμένο μάθημα, είναι σωστό να αντιμετωπίζεται από τον διδάσκοντα σα να μη συμβαίνει τίποτε;».
Κατά τον καθηγητή «Μπορείς, όχι απλώς να αγαπήσεις τη γλώσσα σου, αλλά να τη λατρέψεις, αν διαβάζεις ποιοτική λογοτεχνία, ποιήματα, πεζά και δοκίμια που εξυψώνουν την ψυχή και το πνεύμα».
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ