Πραγματοποιήθηκε και φέτος στο Κουσάντασι, το 11ο Φεστιβάλ Τουρκοκρητικών (Giritlilier Festivali 2023). Είχα την τύχη να παρευρεθώ στο 9ο Φεστιβάλ και όσα έζησα ήταν πραγματικά συγκλονιστικά.
* Οι πρόγονοι των Τουρκοκρητικών βρέθηκαν από την Κρήτη στην Τουρκία, άλλοι περί το 1896, όταν πια είχε κριθεί η έκβαση της Κρητικής Επανάστασης, και άλλοι κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών μετά την τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής. Κυρίαρχο στοιχείο στην πολυπληθή τουρκοκρητική κοινότητα -αριθμεί περίπου 1 εκατομμύριο- είναι η αγάπη προς την πατρίδα των προγόνων τους, η γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμά τους και ο διακαής πόθος τους είναι να επισκεφτούν κάποτε την Κρήτη για να ανακαλύψουν τα χωριά απ’ όπου κατάγονταν οι προπαππούδες τους.
* Δεν επιρρίπτουμε ευθύνες, ούτε πρέπει, στους ανθρώπους αυτούς, για ό,τι έκαναν οι πρόγονοί τους. Ήταν δύσκολες περίοδοι της Κρήτης, με καταστάσεις που «μεταμορφώνουν» τον άνθρωπο. Δεν ξεχνάμε, αλλά η ζωή συνεχίζεται…
«Να διατηρηθεί η επαφή με την πατρίδα των προγόνων τους»
Στο φετινό 11ο Φεστιβάλ Τουρκοκρητικών παρευρέθηκε, για μια ακόμα φορά, ο συμπολίτης μας ιατρός Κωστής Πιταροκοίλης. Μάλιστα τιμήθηκε από το δήμαρχο Σωκίων (Soke) για την προσφορά του σ’ αυτή την καθιερωμένη γιορτή, αλλά και στην κατανόηση των σχέσεων. Ο Κωστής μας μεταφέρει τις εμπειρίες του από το πρόσφατο ταξίδι του:
* Πρώτη φορά επισκέφθηκα το φεστιβάλ του 2007 και από τότε πολλά έχουν αλλάξει. Πρωτ’ απ’ όλα έχει βελτιωθεί οργανωτικά και συνεχώς εμπλουτίζεται με περισσότερες εκδηλώσεις, κυρίως πολιτιστικές. Εκτός από μουσικές και χορευτικές εκδηλώσεις, τώρα παρουσιάζονται και ενδιαφέρουσες φιλολογικές εκδηλώσεις της περιόδου εκείνης, ομιλίες, προβολές ταινιών, καθώς και ιστορίες των προγόνων τους που ήρθαν από την Κρήτη.
* Είναι συγκλονιστικό ότι υπάρχουν ακόμα χωριά στην Τουρκία, που οι κάτοικοί τους εξακολουθούν να μιλάνε τα κρητικά και προσπαθούν, μέσα από τους πολιτιστικούς συλλόγους, να μεταφέρουν τη γλώσσα και τις αναμνήσεις τους στις νεότερες γενιές. Το βατράχι βεβαίως θα το πούνε αφορδακό, το σύννεφο θα το πούνε ανέφαλο και πολλές ακόμα λέξεις που διατηρούν από την εποχή εκείνη.
* Αυτός είναι και ο σκοπός του φεστιβάλ, να διατηρηθεί η επαφή με την πατρίδα των προγόνων τους. Πιστεύω ότι ένας από τους στόχους αυτών των εκδηλώσεων πρέπει να είναι, μέσα από τον πολιτισμό, να αναπτυχθούν τέτοιες γέφυρες που θα δημιουργήσουν και παράλληλες προεκτάσεις.
* Για παράδειγμα σας αναφέρω περίπτωση παιδιών από την Τουρκία που επισκέφθηκαν τη Σάμο και διαπίστωσαν ότι οι Έλληνες δεν έχουν καμία σχέση με ό,τι αρνητικό φαντάζονταν και τους μάθαιναν στο σχολείο τους. Βεβαίως και εμείς κάνουμε το αντίστοιχο… φανταζόμαστε τους Τούρκους, όλους τους, άγριους και άξεστους. Οι ανταλλαγές βάζουν τα πράγματα στην πραγματική θέση τους.
* Επομένως μέσα από τον πολιτισμό και από αυτές οι ανταλλαγές επισκέψεων και συναισθημάτων σίγουρα θα βοηθήσουν στη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των δύο λαών. Έγιναν ανθρώπινα λάθη και από τις δύο πλευρές, αλλά τώρα πρέπει να συνυπάρξουμε ειρηνικά. Προσωπικά εγώ δεν έχω τίποτα να χωρίσω.
* Παρά το ότι δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος, θα προσπαθήσω να διοργανώνεται ένα παράλληλο φεστιβάλ και στην Κρήτη, αυτών που ήρθαν στα μέρη μας από τη Μικρά Ασία. Έτσι θα ανταποδώσουμε και εμείς την καλή φιλοξενία τους. Επίσης σημαντικό είναι να γίνουν κάποιες αδελφοποιήσεις δικών μας χωριών με δικά τους χωριά. Σε τελική ανάλυση η συνέχιση των εξοπλισμών δεν βοηθάει σε τίποτα τους δύο λαούς. Να επενδύουμε περισσότερο σε ζητήματα ανθρωποκεντρικά και λιγότερο σε καταστάσεις που είναι έξω από την ανθρώπινη φύση, όπως είναι ένας πόλεμος…» ήταν η ενδιαφέρουσα αφήγηση του Κωστή Πιταροκοίλη.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ