Το Ολοκαύτωμα της Κάσου συνέβη στις 6 Ιουνίου του 1824. Αυτό που μου έκανε ξεχωριστή εντύπωση –στη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψής μου στην Κάσο- είναι ότι αυτήν την αποφράδα ημερομηνία τη βλέπουμε σε επίκαιρα σημεία του νησιού, ενώ οι αναφορές των κατοίκων είναι συνεχείς, σαν κάτι που είναι δύσκολο, ακόμα και 197 χρόνια μετά, να ξεπεράσουν. Και πώς να το ξεπεράσουν! Εκτός από τη σφαγή των κατοίκων -ελάχιστοι από τους 10.000 και πλέον κατοίκους διασώθηκαν- πολλοί Κασιώτες αιχμαλωτίσθηκαν και πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα.
* Ανάλογα περιστατικά αιχμαλωσίας ζήσαμε και στην Κρήτη: α) Αν επισκεφτούμε τη Σπιναλόγκα θα δούμε στους εκθεσιακούς χώρους αποφάσεις για χιλιάδες Κρητικούς αιχμαλώτους που πουλήθηκαν σε παζάρια της Ανατολής.
β) Ο πειρατής Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, το 1538, με το στόλο του άρχισε τις επιδρομές του στην Κρήτη. Το κύριο ενδιαφέρον του στράφηκε εναντίον της Σητείας όπου η φρουρά δεν ήταν τόσο ισχυρή. Καταφέρνει να λεηλατήσει και να καταλάβει το φρούριό της. Χιλιάδες Κρητικοί αιχμάλωτοι πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Μπαρμπαριάς.
γ) Οι Φιλισταίοι (ένας από τους οποίους ήταν ο Γολιάθ που μονομάχησε με τον Δαβίδ, αλλά και η Δαλιδά που έκοψε κρυφά τα μαλλιά του Σαμψών) απέκτησαν κακό όνομα, επειδή η εβραϊκή Βίβλος τους κατονομάζει ως βασικούς εχθρούς των Ισραηλιτών. Τα αρχαία κείμενα δεν λένε πολλά πράγματα γι’ αυτούς, πέρα από μια κατοπινή αναφορά ότι ήλθαν από την «Καφθόρ» (όνομα της εποχής του Χαλκού για την Κρήτη).
* Σκέφτομαι… πόσοι πολλοί είναι οι «Κρητικοί» που ζουν σε χώρες νότια και ανατολικά της Κρήτης, που δεν γνωρίζουν ότι η καταγωγή τους είναι κρητική! Θα είχε ενδιαφέρον μια μελέτη DNA κατοίκων βορειοαφρικανικών χωρών.
Η Κάσος, η Ιστορία της και ο Μηνάς Βιντιάδης
Μιας και αναφέρθηκα στην Ιστορία της Κάσου και της Κρήτης, σχετικά είναι και τα παρακάτω λόγια που θα διαβάσετε. Στη διάρκεια της πρόσφατης διήμερης παραμονής μου στην Κάσο είχα την τύχη να συναντήσω και να συζητήσω αρκετά με τον Κασιώτη δημοσιογράφο και συγγραφέα Μηνά Βιντιάδη.
* Ο Μηνάς Βιντιάδης γεννήθηκε στην Αίγυπτο από Κασιώτες γονείς και μεγάλωσε στην ιδιαίτερη πατρίδα του Κάσο. Επί 27 χρόνια εργάστηκε στον Δημοσιογραφικό Οργανισμό Λαμπράκη, στο «ΒΗΜΑ» και στα «ΝΕΑ». Έχει διατελέσει υπεύθυνος ύλης των εβδομαδιαίων πολιτιστικών ενθέτων, αρχισυντάκτης του πολιτιστικού τμήματος και διευθυντής στο περιοδικό «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ». Επί 30 χρόνια συνεργάστηκε με το κρατικό ραδιόφωνο κάνοντας εκπομπές στο Τρίτο Πρόγραμμα με πολιτιστικό περιεχόμενο. Έχουν εκδοθεί έως σήμερα 5 λογοτεχνικά βιβλία του… Είναι μόνο λίγα από το πλούσιο βιογραφικό του Βιντιάδη.
* Το παράπονο του Μηνά είναι ότι στη χώρα μας τα παιδιά δεν διδάσκονται την ηρωική Ιστορία της Κάσου και όλων των Αιγαιοπελαγίτικων νησιών. Μάλιστα τώρα που συμπληρώνονται τα 200 χρόνια από το Ολοκαύτωμα της Κάσου (1824) το θέμα του τελευταίου του θεατρικού έργου αναφέρεται στα τραγικά γεγονότα της Κάσου. Επισημάναμε στον Μηνά ότι το ίδιο αδικημένη είναι και η Ιστορία της Κρήτης, καθώς οι νεότερες γενιές αγνοούν τους αγώνες των προγόνων τους για την ελευθερία. Μαθαίνοντας την ιστορία μας, χτίζουμε το μέλλον.
* Την Κυριακή που μας πέρασε, στις 4 Ιουλίου, παρουσιάστηκε στην Αθήνα το θεατρικό έργο του Βιντιάδη «Κασιώτες Καπεταναίοι», με αναφορές στις σημαντικές ιστορικές στιγμές της Κάσου, αλλά και στην πλούσια παράδοσή της. Με το έργο αυτό ο συγγραφέας συμμετέχει στις εκδηλώσεις του Δήμου Κάσου για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του ’21. «Η Κάσος μπήκε στον αγώνα για την ελευθερία ενώ βρισκόταν σε μια περίοδο άνθησης και ευημερίας, χωρίς τον τρόμο των Τούρκων και τον βραχνά των κοτσαμπάσηδων, όπως συνέβαινε στη Ρούμελη και τον Μοριά, αλλά και σε άλλα νησιά της Ελλάδας» μας λέγει ο συγγραφέας του έργου.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ