Ένα ακόμα βιβλίο που ολοκλήρωσα το διάβασμά του ήταν το «Ημερολόγιο Μικρασιατικής Εκστρατείας». Αφορά το ημερολόγιο του λοχία γεφυροποιού Εμμανουήλ Κ. Φουντουλάκη από τις Πινές της Ελούντας. Το Ημερολόγιο ανακάλυψε ο πολυγραφότατος ιστορικός μελετητής του τόπου μας Μανόλης Κ. Μακράκης.
* Πρόκειται με μια αφήγηση – γραπτή κατάθεση από έναν αυτόπτη μάρτυρα που βίωσε τα γεγονότα της Μικρασιατικής Εκστρατείας και, όπως αναφέρει ο Μανόλης Μακράκης, «η ανακάλυψη και η δημοσιοποίηση του ανέκδοτου ημερολογίου του, η ματιά του απλού στρατιώτη αναντίλεκτα συμβάλλει στην ιστορική έρευνα. Πέρα από το αναμφισβήτητο ιστορικό της ενδιαφέρον αποτελεί σίγουρα πολύτιμη ιστορική πηγή, ένα αυθεντικό τεκμήριο, μια άμεση και έγκυρη μαρτυρία που εμπλουτίζει τις γνώσεις μας και χρωματίζει τις εικόνες μας. Δένει με αυτόν τον τρόπο τη μικρή ιστορία του απλού στρατιώτη με τη μεγάλη του λαού, του γένους μας».
* Το Ημερολόγιο το διάβασα πολύ προσεκτικά και πολλές από τις αναφορές του στρατιώτη Φουντουλάκη με προβλημάτισαν. Σε πολλά σημεία δίνονται απαντήσεις σε πολλά «γιατί» που συχνά διατυπώνουμε γι’ αυτήν την μεγαλύτερη, κατά τη γνώμη μου, καταστροφή που υπέστη το ελληνικό κράτος… ενώ είχε την ευκαιρία να σταθεροποιήσει την εγκατάστασή του, τουλάχιστον στα παράλια της Μικράς Ασίας.
* Εξαιρετικά χρήσιμες και οι πρώτες σελίδες του βιβλίου που μας εισάγουν στο ιστορικό πλαίσιο της εποχής (στους Βαλκανικούς πολέμους, στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, στην απόβαση του Ελληνικού στρατού στη Σμύρνη, στην τουρκική αντεπίθεση στο Αφιόν Καραχισάρ και στην οπισθοχώρηση του Ελληνικού στρατού προς τα Μικρασιατικά παράλια).
* Στο Ημερολόγιο κυριαρχούν τα καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ελληνικός στρατός και η με κάθε τρόπο επίλυσή τους. Στην περίπτωση του Μανώλη Φουντουλάκη πολλές σημειώσεις του αφορούν την κατασκευή γεφυρών για τη διάβαση του Ελληνικού στρατού. Στο βιβλίο ιδιαίτερα με προβλημάτισαν οι αναφορές του στο άσχημο θέαμα των έρημων και καιόμενων τουρκικών χωριών. Στη σελίδα 35 ο Μανόλης Μακράκης σχολιάζει: «Όπου έβλεπε, και αυτό γινόταν συχνά! τουρκικό χωριό να καίγεται δεν παρέλειπε να το αναφέρει. Να σημειώσουμε ότι το κάψιμο των χωριών γινόταν για να μην βρίσκει ο αντίπαλος τουρκικός στρατός τροφή και βοήθεια. Οι πολλοί βέβαια εμπρησμοί έγιναν τον Αύγουστο του επόμενου έτους (1922) μετά την ήττα στο Αφιόν Καραχισάρ και την οπισθοχώρηση».
* Είναι σημαντικό ότι τα τελευταία χρόνια έρχονται συνεχώς στο φως νέα στοιχεία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα την «Ιστορία» μας.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ