Στη διάρκεια της πεζοπορίας του Ορειβατικού Συλλόγου Αγίου Νικολάου, από το Καθαρό μέχρι την Κριτσά, όταν φτάσαμε πάνω από το χωριό, κάποιοι ρώτησαν τί είναι αυτοί οι πέτρινοι τράφοι, στα κάθετα πλάγια πάνω από το φαράγγι. Εξήγησα ότι είναι μελισσόκηποι που, σύμφωνα με το Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών, μελισσόκηπος είναι ο χώρος συστηματικής εκτροφής μελισσών σε κυψέλες.
* Οι μελισσόκηποι, περασμένες εποχές, βρίσκονταν σε σημεία δυσπρόσιτα, σε σημεία που η προσέγγιση είναι δύσκολη. Ο λόγος δεν ήταν άλλος από την προστασία των κυψελών από τους κλέφτες. Μιλάμε για εποχές που κάποιες κλεψιές θεωρούνταν και… παλικαριές.
* Στην ανατολική Κρήτη χρησιμοποιούμε και τη λέξη διψέλι, το μινωικού τύπου οριζόντιο πήλινο δοχείο, κωνικού σχήματος που χρησιμοποιείται σαν κυψέλη. Το ύψος του ήταν γύρω στα 70 με 80 εκατοστά, που στένευε κάτω στον πυθμένα και ήταν περίπου 20 εκατοστά και στο επάνω μέρος του το στόμιο ήταν κατά 15 εκατοστά πιο μεγάλο (35 εκατοστά). Τα διψέλια ήταν γνωστά ως μελισσότρυπες. Οι αρχαιολόγοι Γιώργος Μαυροφρύδης και Δρ. Φανή Χατζή αναφέρουν ότι για τα πρωιμότερα χρόνια γνωρίζουμε, από τις αρχαιολογικές έρευνες, πως στην περιοχή της νότιας Ελλάδας χρησιμοποιούνταν πήλινες οριζόντιες κυψέλες, παρόμοιες με αυτές της αρχαιότητας.
* Ο Μιχάλης Κασσωτάκης, στο «Γλωσσικό Ιδίωμα των κατοίκων του Οροπέδιου Λασιθίου» αναφέρει δύο ακόμα λέξεις που χρησιμοποιούνταν στο Οροπέδιο και έχουν σχέση με την εκτροφή των μελισσών: (α) μελισσοβρασκί (το), η πήλινη κυψέλη μελισσών με καπάκι στο άνω μέρος και τρύπα εισόδου-εξόδου στο κάτω μέρος και (β) μελισσοκόφινο (το): κοφίνι επιχρισμένο με πηλό ή κόπρανα βοδιών που χρησιμοποιούταν ως κυψέλη μελισσών.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ