Την Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου τελέσθηκε στον Ιερό Ναό Παναγίας Ελεούσας Ιεράπετρας, με πρωτοβουλία του Συλλόγου Μικρασιατών της πόλης, το καθιερωμένο κατ’ έτος μνημόσυνο για τα θύματα της Μικρασιατικής καταστροφής του 1922.
Το πρωί τελέσθηκε η ακολουθία του Όρθρου χοροστατούντος του Σεβ. Μητροπολίτου Ιεραπύτνης και Σητείας κ. Κυρίλλου, ο οποίος στη συνέχεια τέλεσε τη Θεία Λειτουργία, και ακολούθησε το Αρχιερατικό Μνημόσυνο υπέρ αναπαύσεως των ψυχών «πάντων των κατά την Μικρασιατικήν Καταστροφήν αδίκως σφαγιασθέντων, εκτελεσθένων, αναιρεθέντων και παντί τρόπω τελειωθέντων, πάππων, πατέρων και αδελφών ημών».
Ομιλία για τα 95 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή εκφωνήθηκε από τον συντοπίτη Ομότιμο Καθηγητή Γλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Ε.Κ.Π.Α. κ. Χριστόφορο Χαραλαμπάκη, ο οποίος με γλαφυρότητα, απλότητα και σαφήνεια μίλησε στο εκκλησίασμα για τα αίτια που οδήγησαν στα γεγονότα του Σεπτέμβρη του 1922, κατά τον οποίο εκατοντάδες Έλληνες θανατώθηκαν βίαια και ατιμωτικά ή γνώρισαν την αιχμαλωσία, την εξορία και την προσφυγιά. Όπως τόνισε, οι Έλληνες στη γη της Ιωνίας μεγαλούργησαν πνευματικά και πολιτιστικά, δημιουργώντας ένα σημαντικό πολιτισμό, ο συγκρητισμός του οποίου με αυτό των τριών άλλων φυλών του κυρίως ελλαδικού χώρου (Αχαιοί, Αιολείς και Δωριείς) απέδωσε τον απαράμιλλο αρχαίο ελληνικό πολιτισμό.
Ειδικότερα, αναφερόμενος στα κύρια αίτια και τις αφορμές της εθνικής καταστροφής στη Μικρά Ασία, που «είχε ως συνέπεια τον ξεριζωμό περίπου δύο εκατομμυρίων Ελλήνων από τις πατρογονικές εστίες τους, στα αγιασμένα χώματα της Ιωνικής γης και άλλων περιοχών της Μικράς Ασίας», όπως καταγράφονται σε συγκλονιστικές μαρτυρίες σε άλλα σε πολλά γνωστά και άγνωστα λογοτεχνικά έργα, όπως το κλασσικό τα «Ματωμένα χώματα»» της Διδώς Σωτηρίου, ο κ. Χαραλαμπάκης τόνισε τα εξής: Το 1922 στην Μικρά Ασία υπήρχε πολυπολιτισμικότητα, καθώς λίγα χρόνια νωρίτερα είχαν καταγραφεί 18 εθνότητες και 125 γλώσσες και διάλεκοι στην περιοχή. Οι Έλληνες Χριστιανοί της Μικράς Ασίας ήταν περίπου 2.569.000 ενώ οι Τούρκοι 1.800.00, εκ των οποίων ένα μεγάλο μέρος ήταν κρυπτοχριστιανοί. Επίσης στη Σμύρνη -Γκιαούρ Ιζμίν όπως την αποκαλούν οι Τούρκοι- επί συνόλου 310.000 κατοίκων οι 165.000 ήταν Έλληνες και μόλις 80.000 ήταν οι Οθωμανοί. Όμως, την ώρα που μαχόταν μόνη της η Ελλάδα εναντίον των δυνάμεων του Μουσταφά Κεμάλ, οι οποίες προετοιμάζονταν από το 1916 και είχαν την υποστήριξη της Ρωσίας αλλά και την ευμενή «ουδετερότητα» των μεγάλων δυνάμεων της Δύσης, τα πολιτικά πάθη ήταν σε έξαρση και υπήρχε διχόνοια, ενώ η χώρα βρισκόταν στα όρια της εξάντλησης.
Ο κ. Χαραλαμπάκης, αφού αναφέρθηκε στην «ανείπωτη εθνική ντροπή για τα τρία χαμένα χρόνια αγώνων και θυσιών Μικρασιατική εκστρατία 1919-1922», αντιπαρέβαλε την περίοδο της Μικρασιατικής καταστροφής με το σήμερα. Υπογράμμισε ότι και πάλι διανύουμε δύσκολους καιρούς ως έθνος, καθώς ο πληθυσμός της χώρας μας, που υπολογίζεται ότι το 2050 θα έχει μειωθεί κατά τρία εκατομμύρια, συρρικνώνεται συνεχώς, λόγω της υπογεννητικότητας και της ομαδικής φυγής 400.000 επιστημόνων στο εξωτερικό κατά τα τελευταία χρόνια της οικονομικής κρίσης.
Ο ομιλητής συνεχάρη τον Δήμο Ιεράπετρας ως τον μοναδικό Δήμο της Κρήτης που έχει δώσει σε εννέα οδούς της πόλεως ονόματα που έχουν σχέση με την Μικρά Ασία και πρότεινε την ονοματοδοσία μιας μεγάλης οδού σε «Λεωφόρο Μικρασιατών», καθώς οι Μικρασιάτες πρόσφυγες ρίζωσαν και μεγαλούργησαν στην περιοχή της Ιεράπετρας, δίνοντας στον τόπο τονωτική ένεση και αναπτυξιακή ώθηση. Τέλος, ευχήθηκε η Παναγία η Ελεούσα, την εικόνα της οποίας μετέφεραν οι ξεριζωμένοι Έλληνες από το Ρεϊζντερέ της Μ. Ασίας και η οποία πάντα ελεεί, οικτήρει και συμπονά τους πιστούς και ειδικά τους Μικρασιάτες πρόσφυγες, να σκέπει, να καθοδηγεί και να εμπνέει όλους «ες αεί».
Πριν από την Απόλυση της Θείας Λειτουργίας ο Σεβ. Μητροπολίτης κ. Κύριλλος χειροθέτησε σε Αναγνώστες τους κ. Δημήτριο Μαρκογιαννάκη, ο οποίος «καθημερινά διακονεί με ιερό ζήλο το Αναλόγιο της Ενορίας αναγιγνώσκοντας τα ιερά γράμματα» και τον κ. Δημήτριο Ματαλλιωτάτη, πτυχιούχο της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., ο οποίος «με συνέπεια και με το εκκλησιαστικό ήθος που τον διακρίνει διακονεί ταπεινά ως νεωκόρος στον ναό». Τους ευχήθηκε να είναι πάντοτε άξιοι και σημείωσε ότι η χειροθεσία τους σε Αναγνώστες, που είναι μία αναγνώριση της διακονίας τους, γίνεται ενώπιον της θαυματουργού εικόνος, που είναι το μοναδικό κειμήλιο που μετέφεραν από την πατρώα γη τους οι πρόγονοί μας στη νέα τους πατρίδα, αποτελώντας το ιερό σύμβολο των Μικρασιατών της Ιεράπετρας.
Επίσης, ο Σεβασμιώτατος ευχαρίστησε από καρδιάς τον συντοπίτη μας Ομότιμο Καθηγητή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Χριστόφορο Χαραλαμπάκη, «ο οποίος με την εύστοχη και μεστή περιεχομένου ομιλία του αναζωπύρωσε την ιερά μνήμη των Μικρασιατών προγόνων μας, που όλοι μας οφείλουμε να διατηρήσουμε άσβεστη».
Ακολούθησε στην αίθουσα της Ενορίας καφές για όλο το εκκλησίασμα από τον Σύλλογο Μικρασιατών Ιεράπετρας.
Στην Αρχιερατική Θεία Λειτουργία και στο Μνημόσυνο έλαβαν μέρος ο Πανοσιολ. Αρχιμ. Ειρηναίος Μπατσάκης, Δ/ντής του ιδιαιτέρου Γραφείου του Σεβ. Μητροπολίτου Κισάμου και Σελίνου κ. Αμφιλοχίου, και οι Αιδ/τοι Εφημέριοι του ναού Πρωτ. Μιχαήλ Ξυδιανός και Οικονόμος Κων/νος Λιοντάκης.
Παρέστησαν ο Δήμαρχος Ιεράπετρας κ. Θεοδ. Καλαντζάκης, οι Αντιδήμαρχοι κ. Αργ. Πανταζής και κ. Γ. Ασπραδάκης, οι πρώην Δήμαρχοι Ιεράπετρας κ. Νικ. Χριστοφακάκης και κ. Σήφ. Αναστασάκης, ο πρώην Αντιδήμαρχος κ Γ. Κουγιουμτζάκης και άλλα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Ιεράπετρας, οι πολιτευτές του Ν. Λασιθίου κ. Ελ. Βλάση και κ. Αντ. Βγόντζας, η Πρόεδρος κ. Μαρία Μαθιουδάκη-Δραγασάκη, το Δ.Σ. και τα μέλη του Συλλόγου Μικρασιατών, εκπροσώποι τοπικών φορέων και σωματείων, οι Μικρασιάτες της πόλεως, εκπρόσωποι συλλόγων και τοπικών φορέων, Ιεροψάλτες, εκπαιδευτικοί και πλήθος πιστών.