Στα επαγγέλματα που χάθηκαν στο χρόνο αναφέρθηκε η Φωτεινή Ριγάκη («Γεράπετρος του χθες, του σήμερα, του αύριο!»), τους σταμνάδες του Κεντριού Ιεράπετρας:
Ο πιο προσφιλής προορισμός για την πώληση των αγγείων ήταν τα χωριά του οροπεδίου Λασιθίου, ιδίως τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο που ήταν ο παράδεισος των υπαίθριων κηπευτικών. Στα χωριά που επέλεγαν να πουλήσουν, αντάλλασσαν με ξερά κουκιά πατάτες, ξερές φασόλες, φακές, φάβα και ο,τιδήποτε άλλο παρήγαγε η περιοχή και μπορούσε να γίνει η μεταφορά τους με ζώα.
* Οι Κεντριανές στραθιές ήταν ομαδικές εμπορικές εξορμήσεις. Οι στραθιές στο Λασίθι γινόταν με 5 και 10 άτομα με ισάριθμα ζώα. Η συμμετοχή ήταν ελεύθερη χωρίς περιορισμό ζώων. Ήταν πολύωρες και επικίνδυνες για το αγώι και τον αγωγιάτη, γι’ αυτό ήταν απαραίτητη η συμπαράσταση και η αλληλεγγύη της ομάδας, γινόταν οργανωμένα και ύστερα από προγραμματισμό. Ήταν περίπου 36 ώρες για το Λασίθι.
* Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο χάρτης της διαδρομής που ακολουθούσαν οι σταμνάδες (από βιβλίο του Γεωργίου Μανιαδάκη): Ξεκινούσαν από το Κεντρί, συνέχιζαν προς Μακρυλιά και μετά, δυτικά της Πρίνας, πάνω στο σημερινό Ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4. Στη συνέχεια περνούσαν μέσα στα Κρουστιανά όρη του Καθαρού, από το Σγουρό Πρίνο και το χάνι του Κουτουλάκη, μέχρι τον Τίμιο Σταυρό. Από εκεί, από το μονοπάτι που συνέδεε τα δύο οροπέδια και τις Στροφές τσ’ Αλέξαινας, κατέβαιναν στο οροπέδιο Λασιθίου, από την Αγία Πελαγία. Ό,τι αποτελεί σήμερα μια ωραία πεζοπορία για τους ορειβάτες, ήταν τότε αγώνας επιβίωσης! Όχι πολλά χρόνια πριν.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΛΩΝΤΖΑΣ