Πρόταση για την παράταση της απαγόρευσης αποβίβασης και εισόδου επισκεπτών στη Χρυσή και για την ερχόμενη τουριστική περίοδο αποφάσισε η επιτροπή παρακολούθησης και εποπτείας της υλοποίησης του Σχεδίου Δράσης για τη Χρυσή, να εισηγηθεί στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης. Αυτό δήλωσε στην ΑΝΑΤΟΛΗ ο πρόεδρος της επιτροπής κ. Καλούστ Παραγκαμιάν, Βιολόγος, Διευθυντής του Ινστιτούτου Σπηλαιολογικών Ερευνών Ελλάδας. Η επιτροπή συνεδρίασε υπό την προεδρία του την Τρίτη και όπως είπε ο κ. Παραγκαμιάν, «διαπιστώσαμε ότι ούτε αυτή τη χρονιά θα μπορέσει να υπάρξει φύλαξη και παρακολούθηση των επισκεπτών, επομένως η εισήγησή μας προς την Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης θα είναι η ίδια με ό,τι ίσχυσε πέρυσι. Δηλαδή, περιορισμός της επισκεψιμότητας στο νησί»!
Μάλιστα, η Επιτροπή δεν μένει εκεί, αλλά στις προτάσεις που κάνει στην απολογιστική έκθεση δράσης της διετίας που πέρασε, τονίζει την ανάγκη θεσμοθέτησης 2ετούς παράτασης αντί του ενός έτους, όπως προβλέπεται στο Άρθρο 12 της σχετικής ΚΥΑ του 2021, που θα πρέπει σύντομα να ανανεωθεί, ώστε η συνολική διάρκεια ισχύος της ΚΥΑ να είναι τα 4 έτη (2 έτη ισχύος + 2 έτη παράτασης).
Ρωτήσαμε τον πρόεδρο της επιτροπής, τι γίνεται με την προώθηση των μέτρων και ενεργειών που έχουν καταγραφεί και ανατεθεί να υλοποιήσουν κρατικοί και αυτοδιοικητικοί φορείς. Ο κ. Παραγκαμιάν είπε: «Κατ΄αρχήν, οι προτάσεις της Επιτροπής έχουν προωθηθεί αρμοδίως, κυρίως στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, αλλά και στην Περιφέρεια Κρήτης, στον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.) κλπ., ως αποτέλεσμα των δράσεων όλης της προηγούμενης χρονιάς».
Γύρω στους χίλιους επισκέπτες την ημέρα
Μάλιστα, όπως είπε, την περασμένη Τρίτη έγινε παρουσίαση του Σχεδίου Φύλαξης της Χρυσής και η Μελέτη Φέρουσας Ικανότητας της Χρυσής σε επισκέπτες, που έχουν υπολογιστεί από το μελετητή. Ο μελετητής θα παραδώσει τη σχετική μελέτη στην επιτροπή παραλαβής η οποία είχε οριστεί για το σκοπό αυτό από την Αντιπεριφέρεια Λασιθίου. Μέχρι τέλος του μήνα θα γίνει παράδοση της μελέτης. Οι μελέτες αυτούσιες ή με τροποποιήσεις θα πρέπει να εγκριθούν από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λασιθίου και τη Διεύθυνση Δασών και να τεθούν σε εφαρμογή στη συνέχεια, εφόσον εγκριθούν και τα αντίστοιχα κονδύλια, είπε ο κ. Παργκαμιάν, εξηγώντας ότι, επειδή η εμπειρία δείχνει ότι τέτοιες διαδικασίες με τόσες Υπηρεσίες εμπλεκόμενες, απαιτούν πολύ χρόνο για να ολοκληρωθούν – σίγουρα όχι σε 2-3 μήνες οπότε ξεκινά η τουριστική περίοδος – η Επιτροπή κατέληξε να εισηγηθεί και το 2023 τις ίδιες απαγορεύσεις που ίσχυσαν και το 2022.
Απαντώντας στην ερώτηση της ΑΝΑΤΟΛΗΣ, ποια είναι η φέρουσα ικανότητα επισκεπτών σε ημερήσια βάση πάνω στη Χρυσή, όταν εξασφαλιστούν οι προϋποθέσεις και οι όροι φύλαξης που προβλέπει το σχέδιο διαχείρισης, ο κ. Παραγκαμιάν είπε ότι αυτοί θα είναι 1000 άτομα ίσως λίγο περισσότεροι…
Υπενθυμίζομε ότι ο πρώην διευθυντής Δασών Λασιθίου με απόφασή του πριν λίγα χρόνια και πριν καν προκύψει το ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης της Χρυσής, είχε ορίσει τον αριθμό αυτό σε 1.200 τη «χαμηλή» τουριστική περίοδο και 1.500 την «υψηλή» τουριστική περίοδο. Όπως παρατήρησε ο κ. Παραγκαμιάν, οι αριθμοί αυτοί ήταν αυθαίρετοι γιατί δεν είχαν βασιστεί σε κάποια μελέτη, αν και, τελικά, δεν απέχουν και πολύ από τον αριθμό που προτείνεται σήμερα με βάση τη σχετική μελέτη.
Τα έργα υποδομής
Δυστυχώς, δεν έχει γίνει ακόμη κανένα από τα προβλεπόμενα έργα υποδομής που θα επιτρέψουν την ορθολογική εφαρμογή των κανόνων και όρων επισκεψιμότητας, που προβλέπει το σχέδιο διαχείρισης της Χρυσής. Ερωτώμενος σχετικά ο κ. Παραγκαμιάν, είπε ότι για να κατασκευαστεί νέα, νόμιμη προβλήτα στο νησί για τον κατάπλου/απόπλου και την ασφαλή αποβίβαση/επιβίβαση επισκεπτών στο νησί, θα πρέπει πρώτα να καθοριστεί χερσαία ζώνη λιμένος στο νησί! Στη συνέχεια θα εκπονηθεί μελέτη για την κατασκευή προβλήτας. Ο Δήμος Ιεράπετρας έχει καταθέσει πρόταση στην Αντιπεριφέρεια Λασιθίου για να την εντάξει στο Σχέδιο Δράσης που εκπονείται, και προβλέπει προβλήτα μήκους 130 μ. (η υφιστάμενη προβλήτα είναι 30 μ.)., αλλά μια τέτοια λιμενική κατασκευή στο συγκεκριμένο νησί για τη συγκεκριμένη χρήση, ο κ. Παραγκαμιάν τη χαρακτήρισε υπερβολική.
Τι έχει κάνει η επιτροπή
Στο πλαίσιο απολογισμού του έργου που έκανε η Επιτροπή, για τη διετία που πέρασε, σημειώνει ότι για πρώτη φορά, μετά από τουλάχιστον τέσσερις δεκαετίες:
Αποτράπηκε η μαζική και ανεξέλεγκτη προσέλευση επισκεπτών στη νήσο Χρυσή. Από επίσημα στοιχεία που χορήγησε το Λιμεναρχείο Ιεράπετρας στην Επιτροπή, στο πλαίσιο της άριστης μεταξύ τους συνεργασίας, προκύπτει συνολικός αριθμός διακινηθέντων επιβατών την περασμένη τουριστική περίοδο (σε Ε/Γ-Τ/Ρ ημερόπλοια καθώς και Ε/Γ-Τ/Ρ πλοία ολικής ναύλωσης για περιηγητικό πλου και λήψη θαλάσσιου λουτρού στη θαλάσσια περιοχή της νήσου Χρυσή): 29.536 επιβάτες.
Αναλυτικότερα: Το Μάιο 2022 ήταν 1.068, τον Ιούνιο 4.205, τον Ιούλιο 7.047, τον Αύγουστο 11.074, το Σεπτέμβριο 4.973, τον Οκτώβριο 1.169.
Η δραστηριότητα των επισκεπτών περιορίστηκε μόνο στις παραλίες της νήσου, δεν υπήρξε διανυκτέρευση. Η παραγωγή απορριμμάτων ήταν μηδενική, δεν ασκήθηκε καμιά παράνομη οικονομική δραστηριότητα στο νησί, όλες οι Υπηρεσίες ήταν καθολικά ενημερωμένες για τα διαλαμβανόμενα στο νησί και όλες οι δράσεις που πραγματοποιήθηκαν στο νησί έγιναν μετά από άδεια ή έγκριση των αρμόδιων Υπηρεσιών.
Τα προβλήματα
Στην απολογιστική έκθεση πεπραγμένων, ως προς τα προβλήματα που ανέκυψαν κατά το πρώτο έτος εφαρμογής της ΚΥΑ και λειτουργίας της Επιτροπής, σημειώνεται ότι:
*Στο διάστημα κυρίως των πρώτων μηνών, υπήρξαν αρνητικές αντιδράσεις από αιρετούς εκπροσώπους της δημοτικής αρχής Ιεράπετρας, ορισμένους τοπικούς οικονομικούς φορείς ιδιωτικών συμφερόντων στον τομέα του τουρισμού και της ναυτιλίας και από τον σύλλογο «Φίλοι του νησιού».
* Κατατέθηκαν, ενώπιον των αρμόδιων ελληνικών δικαστικών αρχών, προσφυγές για την κατάργηση της ΚΥΑ από φερόμενους ιδιοκτήτες εκτάσεων των νησίδων, αιτήσεις ακύρωσης από τον Δήμο Ιεράπετρας καθώς και αναστολής εκτέλεσης της απόφασης της Συντονίστριας Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης περί της θέσπισης ειδικών ρυθμίσεων περιορισμού της επισκεψιμότητας για το έτος 2022 και, ειδική διοικητική προσφυγή στον Υπουργό ΠΕΝ από πλοιοκτήτη, έχοντα οικονομικά συμφέροντα από άσκηση οικονομικής δραστηριότητας στο νησί.
*Διαπιστώθηκαν προβλήματα ουσίας στην υλοποίηση κάποιων δράσεων, καθώς αυτές επηρεάζονται από το ιδιοκτησιακό καθεστώς των νησίδων. Παρά το γεγονός ότι η Επιτροπή ανέλαβε πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση διερεύνησης και λύσης του ζητήματος, οι αρχικοί στόχοι δεν έχουν ακόμα επιτευχθεί.
*Προβλήματα διαπιστώθηκαν στα ζητήματα κυριότητας και διαχείρισης του δασικού φυλακίου, η διερεύνηση, ωστόσο, των οποίων έχει δρομολογηθεί. Στο πλαίσιο διαρκούς αλληλεπίδρασης Επιτροπής και Υπηρεσιών, ως προς το βαθμό επάρκειας και το χρόνο ανταπόκρισης των δεύτερων, διαπιστώθηκε ότι κάποιες Υπηρεσίες ανταποκρίθηκαν άμεσα και επαρκώς, κάποιες με μεγάλη καθυστέρηση, ενώ ελάχιστες δεν ανταποκρίθηκαν καθόλου.
Οι αιτίες εντοπίζονται κυρίως στην έλλειψη επαρκούς προσωπικού στις κρίσιμες Υπηρεσίες, των οποίων η συμβολή στην υλοποίηση του Σχεδίου Δράσης είναι εξαιρετικά σημαντική (Δ/νση Δασών Λασιθίου, υπηρεσίες της Αντιπεριφέρειας Λασιθίου).
Συνοψίζοντας, ως προς τα Μέτρα/Δράσεις του ΣΔ: Επί συνόλου 22 μέτρων, για 1 δεν εγκρίθηκε η χρηματοδότηση από την Περιφέρεια Κρήτης -Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου ενώ 5 μέτρα έχουν ήδη ξεκινήσει να υλοποιούνται (μέσω προγραμματικών συμβάσεων) και βρίσκονται σε εξέλιξη.
Από το συνολικό εγκεκριμένο ποσό χρηματοδότησης του Σχεδίου Δράσης των 600.000,00€, εντός του έτους 2022 δεσμεύτηκε και διατέθηκε το συνολικό ποσό των 249.495,75€, από το οποίο πληρώθηκε ποσό 13.937,60€.
Προτάσεις της Επιτροπής
Η Επιτροπή Ε.Πα.Σ.Δ. νήσου Χρυσής, προτείνει στην πολιτική ηγεσία και στην κεντρική Διοίκηση του ΥΠΕΝ, τη λήψη μίας σειράς από θεσμικά και άλλα μέτρα, με σκοπό την αποτελεσματικότερη εφαρμογή της ΚΥΑ και την υλοποίηση του Σχεδίου Δράσης. Τέτοια, μεταξύ άλλων, είναι:
Α) Χορήγηση παράτασης της διάρκειας ισχύος της αριθμ. οικ. ΥΠΕΝ/ΔΔΦΠΒ/79116/2511/25-8-2021 (ΦΕΚ 617/Δ΄/17.09.2021) Κοινής Υπουργικής Απόφασης για 2 έτη αντί του ενός έτους (παράτασης), όπως προβλέπεται στο Άρθρο 12 αυτής, και επίσπευση διαδικασιών έκδοσης του απαιτούμενου ΦΕΚ, ώστε η συνολική διάρκεια ισχύος της ΚΥΑ να είναι τα 4 έτη (2 έτη ισχύος + 2 έτη παράτασης).
Β) Να διατηρηθεί η εξαίρεση της νήσου Χρυσή στην νέα Απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού που θα εκδοθεί, εντός του έτους 2023, για την εξαίρεση αρχαιολογικών χώρων, μνημείων κλπ. της παραχώρησης απλής χρήσης αιγιαλού παραλίας για την άσκηση δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν τους λουόμενους ή την αναψυχή του κοινού, καθώς η σημασία της ως αρχαιολογικού χώρου αναδείχθηκε ακόμα περισσότερο με τις πρόσφατες ανασκαφές της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λασιθίου οι οποίες είναι σε εξέλιξη και γι’ αυτές έχει εξασφαλιστεί πενταετής χρηματοδότηση.
Γ) Να προετοιμαστεί εγκαίρως ο κεντρικός κρατικός μηχανισμός (ΥΠΕΝ, Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.) για την υλοποίηση των υπόλοιπων Σχεδίων Δράσης που αφορούν στη Χρυσή και το Μικρονήσι, ήτοι: α) το «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον τύπο οικοτόπου προτεραιότητας 2250. Θίνες των παραλίων με «Juniperus spp.» (ΦΕΚ 3723/Β’/2021), συνολικού προϋπολογισμού δράσεων για τη Χρυσή ~350.000,00€), β) το Σχέδιο Δράσης της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης που αφορά στην προστατευόμενη περιοχή «Νήσος Χρυσή και Μικρονήσι» (GR4320003), συνολικού προϋπολογισμού δράσεων ~590.000,00€, με επίσπευση των διαδικασιών έκδοσης Προεδρικού Διατάγματος.
Δ) Να συνδράμει άμεσα και αποτελεσματικά η ηγεσία και η Διοίκηση του ΥΠΕΝ, μέσω ανάληψης πρωτοβουλιών και παρεμβάσεων, κατά περίπτωση: 1) για την άμεση ανάκτηση από τη Διεύθυνση Δασών Λασιθίου του φυλακίου των 32 τ.μ. που υφίσταται στη θέση Κεφάλα της νήσου Χρυσή. Δεδομένου ότι το κτίσμα δεν είναι λειτουργικό και απαιτούνται εργασίες επισκευής, αφού ανακτηθεί και προκειμένου να λειτουργήσει πια νόμιμα υπό τη διαχείριση της Διεύθυνσης Δασών Λασιθίου, να εξασφαλιστούν πιστώσεις στη Δασική Υπηρεσία για την κάλυψη των δαπανών επισκευής του. 2) Για να καθαιρεθούν, το συντομότερο δυνατόν: α) οι εναπομείνασες αυθαίρετες/ παράνομες κατασκευές (ερείπια ταβέρνας Καδή και κατασκευές εντός περιφραγμένου δασικού και αναδασωτέου χώρου στη θέση «Σπήλιος») (αρμοδιότητα Δασικής Υπηρεσίας), β) οι αυθαίρετες κατασκευές εντός αποχαρακτηρισμένου οικοπέδου στη θέση «Σπήλιος» (αρμοδιότητα Αυτοτελούς Τμήματος Δόμησης Δήμου Ιεράπετρας), γ) για να προχωρήσει άμεσα ο έλεγχος από τη Διεύθυνση Δασών Λασιθίου για την ύπαρξη μηχανοκίνητων οχημάτων (γουρούνες/μοτοσυκλέτες) και να συντελεστεί άμεσα η απομάκρυνσή τους από τη νήσο Χρυσή, μέσω ενεργειών της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Λασιθίου και του Αστυνομικού Τμήματος Ιεράπετρας, δ) για την άμεση απομάκρυνση της μεγάλης ποσότητας στερεών αποβλήτων/ απορριμμάτων, που υπάρχουν ακόμα διάσπαρτα στο νησί, ε) για την αποσαφήνιση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των νησίδων και τη λήψη απόφασης ανάκτησης της κυριότητας τους [με συντονισμένες ενέργειες από ΥΠΕΝ και Υπ. Οικονομικών/ΓΓ Δημόσιας Περιουσίας]. στ) για την πραγματοποίηση σύσκεψης εργασίας, σε υψηλό επίπεδο διοικητικής/πολιτικής ιεραρχίας, των φορέων της Κεντρικής Διοίκησης (ηγεσία ΥΠΕΝ, διοίκηση Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α., επικεφαλής των Α.Δ.Κ. και Π.Κ.) και της δημοτικής αρχής Ιεράπετρας.
Ενίσχυση της Διεύθυνσης Δασών
Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη την πρόσφατη Εγκύκλιο (αρ.14/2022) του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, ο οποίος επισημαίνει την αναγκαιότητα αύξησης του υπηρεσιακού ενδιαφέροντος των κρατικών οργάνων (προανακριτικών υπαλλήλων αλλά και άλλων κρατικών λειτουργών όπως Διευθυντές Δασών, Δασάρχες, Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, Δ/νσεις Περιβάλλοντος κ.α.) για την προστασία του περιβάλλοντος, των δασών, των δασικών εκτάσεων και των δημοσίων κτημάτων, προτείνεται ως εξαιρετικά κρίσιμο από την Επιτροπή στην ηγεσία και τη διοίκηση του ΥΠΕΝ, η άμεση λήψη όλων των απαραίτητων μέτρων για την ενίσχυση της Διεύθυνσης Δασών Λασιθίου, ώστε να καταστεί λειτουργική (μέσω της στελέχωσης, της παροχής εξοπλισμού και της κάλυψης των λειτουργικών αναγκών της) για να μπορέσει να συνδράμει επαρκώς και αποτελεσματικά στην εφαρμογή της ΚΥΑ και την υλοποίηση του Σχεδίου Δράσης της νήσου Χρυσή.
ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ