Η κατανάλωση αλκοόλ από άτομα κάτω των 18 ετών αποτελεί ένα κρίσιμο ζήτημα δημόσιας υγείας. Παρόλο που τα τελευταία δεδομένα της έρευνας ESPAD καταγράφουν μια ενθαρρυντική μείωση στην κατανάλωση αλκοόλ από ανηλίκους, η κατάσταση παραμένει ανησυχητική.
Η σημαντική απόκλιση της Ελλάδας από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, με ποσοστά κατανάλωσης που φτάνουν το 86% στους 16χρονους, δείχνει ότι το πρόβλημα εξακολουθεί να είναι έντονο και σύνθετο. Η πρόωρη έναρξη της κατανάλωσης, ακόμη και από την ηλικία των 11 ετών, φανερώνει την ανάγκη για εντατικοποίηση των παρεμβάσεων πρόληψης, ενημέρωσης και υποστήριξης σε όλα τα επίπεδα.
Το αλκοόλ επιβαρύνει σοβαρά την υγεία των ανηλίκων, με αυξημένο κίνδυνο δηλητηρίασης, ατυχήματος και βλαβών στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο.
Η Πολιτεία προχωρά στην αυστηροποίηση του πλαισίου για την πώληση, προσφορά και διάθεση προϊόντων καπνού και αλκοόλ σε ανηλίκους. Προβλέπονται αυστηρότεροι έλεγχοι, σαφείς κυρώσεις με διαβάθμιση σε περιπτώσεις υποτροπής και ενίσχυση των μηχανισμών εποπτείας.
Παράλληλα, το υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με την Ένωση Επιχειρήσεων Αλκοολούχων Ποτών (Εν.Ε.Α.Π.) αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την ενημέρωση, την πρόληψη και την αποτελεσματικότερη ρύθμιση της κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών.
Από τον Ιούνιο του 2024, υλοποιείται καμπάνια ενημέρωσης που εστιάζει στην κατανάλωση αλκοόλ από ανήλικα άτομα, την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και τη γενικότερη ενημέρωση για τη μετρημένη κατανάλωση.
«Ως κλάδος, είμαστε ξεκάθαροι. Τα προϊόντα μας απευθύνονται αποκλειστικά σε ενήλικες που μπορούν να τα καταναλώσουν. Κανένας τύπος και καμία ποσότητα αλκοόλ δεν είναι ασφαλής για τους ανηλίκους», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Σοφίκα Παπανικολάου, Γενική Διευθύντρια Ένωσης Επιχειρήσεων Αλκοολούχων Ποτών (Εν.Ε.Α.Π.).
Τα στοιχεία είναι ανησυχητικά
Τα τελευταία στοιχεία της ESPAD δείχνουν ότι μεταξύ 2015 και 2024 η κατανάλωση αλκοόλ από ανηλίκους μειώθηκε κατά 10,6%, γεγονός που δίνει ελπίδα και επιβεβαιώνει ότι οι προσπάθειες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης αποδίδουν καρπούς. Παράλληλα, όμως, πάλι σύμφωνα με την ESPAD, οι ανήλικοι στην Ελλάδα εξακολουθούν να καταναλώνουν αλκοόλ σε σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Το 2024, πάνω από το 86% των 16χρονων δήλωσαν ότι έχουν δοκιμάσει αλκοόλ έστω μία φορά στη ζωή τους, ποσοστό 12 μονάδες υψηλότερο από τον μέσο όρο στην Ευρώπη. Επιπλέον, στοιχεία του ΠΟΥ δείχνουν ότι η επαφή με το αλκοόλ ξεκινά σε πολύ μικρή ηλικία, με κάποια παιδιά να πίνουν ήδη από τα 11 έτη.
Τα δεδομένα αυτά μας ανησυχούν ιδιαίτερα και οφείλουμε να συνεχίσουμε συστηματικά την προσπάθεια ενημέρωσης που κάνουμε εδώ και δύο δεκαετίες, σημειώνει η κ. Παπανικολάου.
Η πρόληψη αρχίζει στο σπίτι
Την ικανοποίησή της σχετικά με το νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή και το οποίο καθορίζει ένα νέο πλαίσιο για την υπεύθυνη κατανάλωση αλκοόλ, εκφράζει η η γγ της Εν.Ε.Α.Π. Σοφίκα Παπανικολάου.
«Το νέο νομοσχέδιο μας βρίσκει απόλυτα σύμφωνους. Πιστεύουμε ότι είναι ένα σημαντικό βήμα για την προστασία των ανηλίκων αλλά και για τη σωστή πλαισίωση των επαγγελματιών που σερβίρουν και πωλούν αλκοόλ. Αυτό που πιστεύουμε ότι θα παίξει, ωστόσο, καταλυτικό ρόλο στη μακροπρόθεσμη αλλαγή, είναι η συστηματική εκπαίδευση και ενημέρωση όλων: των ίδιων των νέων, των γονέων και των δασκάλων τους, των επαγγελματιών του κλάδου. Και αυτό είναι μια υπόθεση που απαιτεί τη συνεργασία και τον συντονισμό της Πολιτείας, των υπεύθυνων επιχειρήσεων, της ακαδημαϊκής κοινότητας και της Κοινωνίας των Πολιτών».
Η κ. Παπανικολάου προσθέτει ότι «η οικογένεια αποτελεί το πρωταρχικό πεδίο εκπαίδευσης και κοινωνικοποίησης για τους ανθρώπους. Τη σκυτάλη παίρνει το σχολείο, όπου οι νέοι διαμορφώνουν την προσωπικότητά τους, μέσα και από την αλληλεπίδραση με τους συνομηλίκους. Έτσι, είναι κρίσιμο στο σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον να υπάρχει επαρκής ενημέρωση των ενηλίκων, ώστε να μπορούν να παρέχουν πραγματική στήριξη για τα παιδιά».
Σύμφωνα με την κ. Παπανικολάου, η ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση αλκοόλ στον μέσο όρο της ΕΕ, είναι στα 10,1 λίτρα, σημαντικά μεγαλύτερος έναντι του αντίστοιχου δείκτη στη χώρα μας που υπολογίζεται στα 6,3 λίτρα.
«Στην Ελλάδα, το αλκοόλ είναι συνδεδεμένο με την κοινωνική μας ζωή, τα έθιμα και τις παραδόσεις μας, την εξωστρέφεια, τη χαλαρότητα και την παρέα. Αυτό δεν σημαίνει, φυσικά, ότι δεν πρέπει να αλλάξουν άρδην συγκεκριμένες νοοτροπίες και συμπεριφορές. Οι ανήλικοι δεν πρέπει να καταναλώνουν ούτε γουλιά αλκοόλ. Αλκοόλ και οδήγηση δεν πρέπει να συνδυάζονται ποτέ και για κανένα λόγο», αναφέρει χαρακτηριστικά. Προσθέτει ότι αυτά «αυτά είναι μερικά βασικά σημεία που πρέπει να εντυπωθούν στη συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας. Και αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από τη συστηματική ενημέρωση, με συντονισμό ανάμεσα σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς».
Καμπάνια «Αλκοόλ και Ανήλικοι»
Η κ. Παπανικολάου εξηγεί ότι από την πλευρά τής Εν.Ε.Α.Π υλοποιείται εδώ και πάνω από 20 χρόνια, πληθώρα δράσεων ενημέρωσης για την αντιμετώπιση της κατανάλωσης αλκοόλ από ανηλίκους.
«Παρέχουμε χρήσιμο υλικό πληροφόρησης στους εκπαιδευτικούς και τους γονείς για το πώς να προσεγγίζουν τα παιδιά τους, ενώ ο πυλώνας “Αλκοόλ και Ανήλικοι” έχει ξεχωριστή θέση στην καμπάνια μας Rethink Drink, μέσω της οποίας μιλάμε τη γλώσσα των νέων για να τους υπενθυμίσουμε ότι, αν είναι κάτω των 18, το αλκοόλ δεν είναι για αυτούς. Και φυσικά, ως κλάδος έχουμε αυτοδεσμευτεί εθελοντικά – με τον σχετικό Κώδικα να συνυπογράφεται, μεταξύ άλλων και από το Υπουργείο Υγείας – να διαφημίζουμε τα προϊόντα μας υπεύθυνα, μόνο σε ενήλικες».
Ενίσχυση της συνεργασίας με την Πολιτεία
«Η εκστρατεία “Rethink Drink”, που υλοποιείται από κοινού με το Υπουργείο Υγείας από το 2024, αποτελεί μια στοχευμένη προσπάθεια ευαισθητοποίησης των νέων 18-35 ετών γύρω από τη σημασία της υπεύθυνης κατανάλωσης. Με σύγχρονη, δημιουργική προσέγγιση και αξιοποιώντας οικείες εκφράσεις του καθημερινού λόγου, η εκστρατεία πέτυχε ήδη στον πρώτο της χρόνο σημαντική απήχηση. Πέρα από τα θετικά αποτελέσματα, η συγκεκριμένη συνεργασία έχει ιδιαίτερη αξία γιατί θέτει τις βάσεις για ένα σταθερό πλαίσιο διαλόγου και κοινών δράσεων στο μέλλον. Η προοπτική είναι η συνεργασία με την Πολιτεία να ενισχυθεί περαιτέρω, με στόχο τη διαρκή ανταλλαγή απόψεων και τον σχεδιασμό πιο στοχευμένων παρεμβάσεων για το κοινό», σημειώνει η κ. Παπανικολάου.
Προσθέτει ότι η εκστρατεία «Rethink Drink» εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλέγμα πρωτοβουλιών που αναλαμβάνει η Εν.Ε.Α.Π. εδώ και χρόνια για την υπεύθυνη κατανάλωση.
«Ενδεικτικά, το 2024 συνυπογράψαμε με το Υπουργείο Υγείας, τον ΣΕΑΟΠ και το ΣΕΕ τις ανανεωμένες Κατευθυντήριες Οδηγίες Υπεύθυνης Επικοινωνίας για τα αλκοολούχα ποτά, ενώ διατηρούμε σταθερή συνεργασία με το Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας “Πάνος Μυλωνάς” και συμμετέχουμε σε ευρύτερες θεσμικές πρωτοβουλίες, όπως ημερίδες της Ελληνικής Αστυνομίας. Μέσα από αυτές τις συνέργειες, επιδιώκουμε να λειτουργούμε ως υπεύθυνος κοινωνικός εταίρος, προωθώντας στην πράξη μια κουλτούρα μέτρου, ενημέρωσης και υπευθυνότητας όσον αφορά την κατανάλωση αλκοόλ».
