Γράφει ο Νίκος Μιχελάκης
Αυξητικές τάσεις θα παρουσιάσει γενικά η παραγωγή αλλά και η κατανάλωση και κατ’ επέκταση οι εξαγωγές ελαιολάδου στο επίπεδο της ΕΕ τα επόμενα χρόνια μέχρι το 2030, εκτιμά με έκθεσή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (EC), χωρίς όμως καμιά αναφορά για τις τιμές παραγωγού, αφήνοντας θολό το τοπίο για την εξέλιξη τους!
Παράλληλα διευκρινίζει ότι η παραγωγή θα αυξηθεί κυρίως με τους νέους ελαιώνες εντατικής και υπερεντατικής μορφής που επεκτείνονται στην Ιβηρική χερσόνησο, ενώ η κατανάλωση θα αυξηθεί λόγω της νέας τάσης για σπιτικό υγιεινό φαγητό.
Παράγοντες που θα επηρεάσουν την παραγωγή
Σύμφωνα με τις γενικές εκτιμήσεις της έκθεσης, η Ευρωπαϊκή παραγωγή κατά τα επόμενα χρόνια, θα δέχεται την επήρεια θετικών και αρνητικών παραγόντων. Τελικά όμως θα εξελιχθεί με αυξητικό ρυθμό 1,1% κατά μ.ο. ετησίως και θα αυξηθεί κατά 400.000 τόνους μέχρι το 2030, φτάνοντας τα 2,4 εκατ. τόνους, από τα 2 εκατ. τόνους που ήταν το 2019.
Βασικός παράγων για την αύξηση αυτή θα είναι η υψηλότερη παραγωγικότητα των νέων και αρδευόμενων φυτειών, καθώς και των σχημάτων εντατικής και υπερεντατικής μορφής που διαδίδονται τελευταία στις χώρες της Ιβηρικής, Ισπανία και Πορτογαλία.
Αντίθετα παράγοντες που θα επιδράσουν αρνητικά στην ελαιοπαραγωγή της ΕΕ, είναι η μειωμένη παραγωγικότητα των παραδοσιακών ελαιώνων κυρίως στην Ιταλία και Ελλάδα, το μικρό μέγεθος των εκμεταλλεύσεων που είναι κάτω από 50 στρέμματα, αλλά και η ηλικία των ιδιοκτητών οι οποίοι κατά 70% περίπου είναι άνω των 55 ετών.
Αρνητικά θα επιδράσουν επίσης οι περιβαλλοντικές ανησυχίες για την υπερβολική χρήση νερού και λιπασμάτων, ο ανταγωνισμός πλέον επικερδών καλλιεργειών (π.χ. αμυγδαλιάς) που εκτιμάται ότι θα περιορίσει την ελαιοκαλλιέργεια κατά 0,2% ετησίως, αλλά και η νέα τάση για παραγωγή αγουρελαίου, το οποίο παράγεται με πολύ χαμηλότερες αποδόσεις.
Τάσεις που θα επηρεάσουν την κατανάλωση
Σύμφωνα με την έκθεση της ΕΕ, η μελλοντική κατανάλωση ελαιολάδου θα επηρεαστεί θετικά από την αυξανόμενη δημοτικότητα του σπιτικού και υγιεινού φαγητού που διαδόθηκε με την πανδημία, αλλά και από τις ανησυχίες των νεότερων γενεών για την υγεία και το περιβάλλον.
Στις κύριες ελαιοπαραγωγικές χώρες της ΕΕ (Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα) η πτωτική τάση, που υπήρχε τα τελευταία χρόνια στην κατανάλωση ελαιολάδου, αναμένεται να καμφθεί έως το 2030, καταγράφοντας ετησία πτώση -0,8% σε σύγκριση με 3% της περιόδου 2004-2018.
Παράλληλα, σε άλλα κράτη μέλη, η ανοδική τάση της κατανάλωσης αναμένεται να επιταχυνθεί (+3,3% έναντι της παλαιότερης + 2,3%), κυρίως λόγω των εκστρατειών ευαισθητοποίησης και της προοδευτικής ενσωμάτωσης του ελαιολάδου στους σύγχρονους τρόπους εστίασης.
Τελικά, μέχρι το 2030, εκτιμάται ότι το μερίδιο των κρατών αυτών στη συνολική κατανάλωση της ΕΕ, θα αυξηθεί κατά 8 ποσοστιαίες μονάδες φθάνοντας στο 32%.
Πού και πώς θα αυξηθούν οι εξαγωγές
Σύμφωνα με την έκθεση της ΕΕ, η κατανάλωση στις μη παραγωγικές παραδοσιακές, αλλά και νέες αγορές (ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Β. Ευρώπη, Ιαπωνία, Καναδάς κ.α.) φαίνεται ότι μπορεί να αυξηθεί, αυξάνοντας την ζήτηση και ευνοώντας την αύξηση των εξαγωγών.
Παράλληλα η έκθεση εκτιμά ότι το αναπτυξιακό δυναμικό των εξαγωγών της ΕΕ, θα αυξηθεί κατά 3,3% ετησίως, λόγω της χαμηλότερης κατά κεφαλήν κατανάλωσης σε πολλά μέρη του κόσμου.
Επίσης οι διαφημιστικές εκστρατείες που οργανώνονται σε διάφορες χώρες, αναμένεται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην αύξηση της κατανάλωσης και των εξαγωγών τόσο στις παραδοσιακές όσο και στις νέες αγορές.
Θολές οι εξελίξεις για τις τιμές παραγωγού;
Ωστόσο, περίεργο είναι, το γεγονός ότι η έκθεση της Ε.Ε., ενώ αναφέρεται σε τόσους παράγοντες και τάσεις που σχετίζονται με την παραγωγή, την κατανάλωση και τις εξαγωγές, δεν κάνει καμιά πρόβλεψη για τις τιμές παραγωγού!
Και αυτό δείχνει ότι αποφεύγει να ασχοληθεί με το πώς διαμορφώνονται ή και παραμορφώνονται οι κανόνες της αγοράς από τις μεγάλες αλυσίδες μεταποίησης και διανομής, ανενόχλητα, χωρίς αντιδράσεις των παραγωγών αλλά και…. των πολιτικών!
Έτσι, είναι φανερό, ότι τα πράγματα δεν πρόκειται να αλλάξουν αν δεν υπάρξει κάποια αφύπνιση του παραγωγικού κόσμου και κάποιο ουσιαστικό ενδιαφέρον από την πλευρά των πολιτικών!
*Ο Νίκος Μιχελάκης, είναι Δρ. Γεωπόνος, πρώην Δ/ντής του Ινστιτούτου Ελιάς Χανίων και Επιστ. Σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ. Τα άρθρα του εκφράζουν προσωπικές απόψεις και δεν απηχούν κατά ανάγκη τις απόψεις του ΣΕΔΗΚ. Μπορούν να αναδημοσιευτούν μόνο μετά άδεια του (nmixel@otenet.gr)
