του Μανωλη Μενεγακη
Παρά την δύσκολη διεθνή συγκυρία, με την αποδρομή της πανδημίας και την ακόλουθη ένταση στον τουρισμό βλέπουμε ανάλογους με εμάς δήμους να αποπνέουν έναν αέρα φρεσκάδας και αισιοδοξίας. Υπάρχει σε αυτούς μια πρόοδος και λαμβάνονται αξιόλογες πρωτοβουλίες σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων. Γίνονται επενδύσεις του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα και κάθε είδους δράσεις κοινωνικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Σε εμάς αυτό δεν συμβαίνει, τουλάχιστον όχι σε ικανοποιητικό βαθμό. Ο τουριστικός μας κλάδος, ο εμπορικός κόσμος και οι υπόλοιποι επαγγελματίες στον δήμο αλλά και όσοι δραστηριοποιούνται σε συλλόγους, σωματεία και ομάδες καταβάλουν κάθε προσπάθεια να καλύψουν τις ανάγκες. Όμως, την προσπάθεια αυτή το δημόσιο πρόσωπο του Δήμου Αγίου Νικολάου δεν φαίνεται να μπορεί να την υποστηρίξει επαρκώς και να την ενισχύσει με υποδομές και υπηρεσίες. Παρά την μακρόχρονη παράδοση που έχουμε στον τουρισμό, παρά τις υποδομές που έχουν δημιουργηθεί μέχρι σήμερα στον δήμο για τους πολίτες, παρά τις σποραδικές εκδηλώσεις που γίνονται με δημοτική πρωτοβουλία είναι φανερό ότι χρειαζόμαστε ανανέωση και αναβάθμιση. Κινδυνεύουμε να γίνουμε ένα παλιομοδίτικο μέρος. Το ερώτημα είναι γιατί δεν υπάρχει ανάλογη υστέρηση σε αντίστοιχους δήμους; Νομίζω ότι η αβίαστη απάντηση είναι ότι εμείς κάνουμε κάτι λάθος.
Όταν εκλέγεται μια νέα δημοτική αρχή γνωρίζει σε μεγάλο βαθμό τις δυσκολίες που πρόκειται να αντιμετωπίσει. Γνωρίζει την υποστελέχωση των δημοτικών υπηρεσιών και την ανεπάρκεια του δημοσίου τομέα παρά την φιλοτιμία της πλειοψηφίας των δημοσίων και δημοτικών υπαλλήλων. Γνωρίζει και την δυσκολία να έχει την ετοιμότητα που απαιτείται για να προσποριστεί κονδύλια, ευρωπαϊκά ή εθνικά. Με αυτά τα δεδομένα, μια δημοτική αρχή πρέπει να αντιμετωπίζει το κάθε θέμα χωρίς εξάρσεις, με ηρεμία, πείσμα, πειθαρχία, συγκρότηση, ευθυκρισία και την κατάλληλη ευελιξία για να προκύπτει λύση. Αντιθέτως, εμείς έχουμε συνηθίσει να ακούμε για την αδράνεια του δημοσίου τομέα, ενώ ευρωπαϊκές ή άλλες χρηματοδοτήσεις τρέχουν και χάνονται και αναγκαζόμαστε να εξαντλούμε τα ίδια κεφάλαια του δήμου. Στερούμε έτσι τα κονδύλια αυτά από τον προορισμό τους που είναι η ικανοποίηση της καθημερινότητας των πολιτών ή για επενδύσεις χαμηλότερης έντασης σε όλους τους τομείς. Τα στερούμε από τον πολιτισμό, τους κοινόχρηστους-δημόσιους χώρους, την περίθαλψη, την πρόνοια και όσα θα έκαναν την πόλη του Αγίου Νικολάου, την Νεάπολη, όλα τα χωριά και τους οικισμούς να αρχίσουν να αλλάζουν πρόσωπο με τον Δήμο να έρχεται κοντά στον δημότη και τον επισκέπτη.
Το δημαρχοκεντρικό σύστημα που ισχύει στους δήμους της χώρας μας είναι λειτουργικό και αποτελεσματικό όταν ο δήμαρχος έχει αποφασιστικότητα και αναπτύσσει στρατηγικές, αλλά ταυτόχρονα έχει μια λογική σύνθεσης. Η σύνθεση αφορά ιδέες και προτάσεις όσων συμμετέχουν στην λειτουργία του δήμου. Ο δήμαρχος πρέπει να αξιοποιεί την συνεργασία, τις προσωπικές δυνατότητες και ικανότητες των δημοτικών και τοπικών συμβούλων, του προσωπικού του δήμου με το οποίο οφείλει να διατηρεί καλές σχέσεις σε πνεύμα συνεργασίας, καθώς και του οποιουδήποτε συνδέεται με τον τόπο και προσφέρει σ’ αυτόν. Πρέπει να αξιοποιεί και την καλόπιστη κριτική της δημοτικής αντιπολίτευσης. Στα δεδομένα του σχετικά μικρού μας τόπου, του ευρύτερου Αγίου Νικολάου και ολόκληρου του Μιραμπέλλου, με την υποστελέχωση των υπηρεσιών του και με την μειωμένη συμμετοχή ανθρώπων, φαίνεται ότι λείπει από την δημοτική αρχή η διάθεση για σύνθεση. Προκαλείται συγκεντρωτισμός και ανυποχώρητη στάση στην κορυφή του δήμου ακόμα και όταν υπάρχουν πάνδημες αντιδράσεις σε διάφορα θέματα. Αυτό είναι πρόβλημα για όλους αφού χάνεται το πνεύμα της αυτοδιοίκησης, υπάρχει δυσανεξία στην κριτική και δεν γίνεται ευρύτερος σχεδιασμός στους διάφορους τομείς ενδιαφέροντος. Οι σχέσεις της δημοτικής αρχής με το προσωπικό του δήμου διαταράσσονται και γενικά δεν υπάρχει αποτελεσματικότητα, ούτε διαφυλάσσεται η δημοτική και κοινωνική συνοχή που είναι απαραίτητη για να χαραχθεί και να υλοποιηθεί σωστά οποιαδήποτε στρατηγική. Ακόμα, η διαδοχή σε έναν δήμο είναι σαν μια σκυταλοδρομία. Οι ανάγκες του δήμου και η κληρονομιά των προηγούμενων υπάρχουν αντικειμενικά. Από εκεί πρέπει να παίρνει την σκυτάλη η εκάστοτε δημοτική αρχή και να σχεδιάζει την δική της πορεία προσθέτοντας και βελτιώνοντας και όχι το αντίθετο. Παρ’ όλα αυτά, στην δική μας περίπτωση, λείπει η φροντίδα και η συνέχεια για τα έργα που έχουν ξεκινήσει οι προκάτοχοι. Τούτα, όμως, είναι γνωστά σε όλους και μια αναμόχλευση περιπτώσεων δεν νομίζω ότι έχει να προσφέρει.
Δεν έχει νόημα η κατοχή αξιωμάτων στον δήμο όταν παρουσιάζεται το μικρό σαν μεγάλο και όταν έχουν εγκαταλειφθεί μεσο-μακροπρόθεσμοι στόχοι (π.χ. σχέδια οικισμών και επεκτάσεις σχεδίων πόλης, στρατηγικές υποδομές για χρονική επέκταση τουριστικής περιόδου ή για στήριξη της πρωτογενούς παραγωγής κ.α.). Δεν έχει νόημα όταν δεν γίνεται επαρκής εργασία ανάδειξης του Δήμου Αγίου Νικολάου ως τόπου αναφοράς και ιδιαίτερης πολιτιστικής αξίας, ώστε να μην κλείνεται στο καβούκι του αλλά να έχει την εξωστρέφεια που χρειάζεται για την καλύτερη υποστήριξή του. Με τον συγκεντρωτισμό και την μετάθεση ευθυνών στο τέλος, όταν δηλαδή έρχεται η ώρα της παράδοσης στους επόμενους, τα όποια επιτεύγματα θα υπολείπονται των στόχων. Δεν θα ανταποκρίνονται στις μεγάλες ανάγκες του τόπου και δεν θα ικανοποιούν τις υποσχέσεις με βάση τις οποίες είχε η δημοτική αρχή διεκδικήσει την εκλογή διαψεύδοντας την προσδοκία του κάθε καλόπιστου δημότη. Και έχουμε μεγάλη επιφύλαξη για την συνέχιση αυτής της νοοτροπίας από διάδοχα στελέχη που έχουν διανύσει μια πορεία μέσα σε αυτό το σύστημα και δεν διαφοροποιούνται, δείχνοντας έτσι ότι έχουν αφομοιωθεί από αυτό. Δεν πρόκειται να αποδώσουν.
Ως δημότες είναι καλό να αντιληφθούμε ότι ο δήμος χρειάζεται κάποιον που να είναι απαλλαγμένος από δουλείες, επιταγές προς εξόφληση, εμμονές, ναρκισσισμό και λαϊκισμό που αρέσκεται σε μεγάλα λόγια και ανέφικτες προτάσεις. Ο δήμος δεν είναι μια δραστηριότητα που έχει πάντοτε εξασφαλισμένα τα μέσα και τις οικονομικές προϋποθέσεις. Γι’ αυτό δεν μπορεί να λειτουργεί αποτελεσματικά με την νοοτροπία και την βούληση ενός «τεχνοκράτη» που από την φύση του ρόλου του και τα δεδομένα του δεν έχει προτεραιότητα να ακούει και να συνθέτει, ούτε έχει ανάγκη ευελιξίας και δεν προβληματίζεται ιδιαίτερα για την χρηματοδότηση. Ένα πρόσωπο τέτοιας νοοτροπίας, εκτός ότι βρίσκεται μακριά από την έννοια της αυτοδιοίκησης, μπορεί να παγιδεύσει την όλη εξέλιξη ή ακόμα και να εγκαταλείψει την προσπάθεια αν δεν ευοδωθεί το σχέδιό του. Από την άλλη πλευρά, η λειτουργία της δημοτικής αρχής δεν είναι ένας περίπατος ονειροπόλησης, ανταλλαγής συζητήσεων χωρίς αποτέλεσμα μέσα σε επιτροπές. Είναι ένας αγώνας σε ένα πολύ απαιτητικό περιβάλλον. Σε αυτό οι άνθρωποι που έχουν επιφορτιστεί με τα δημοτικά καθήκοντα καταθέτουν όση ενέργεια μπορούν για να επιτευχθούν κλιμακωτά αυτά που έχουμε ως Δήμος θέσει σε προτεραιότητα. Μια δημοτική αρχή, ειδικά αυτή την εποχή, δεν βρίσκεται σε ένα καθεστώς αφθονίας για να εξαντλεί την δραστηριότητά της στο «μάνατζμεντ» ανθρώπων ή έργων. Βρίσκεται σε περιβάλλον στερήσεων και οικονομικής δυσπραγίας και μέσα σε αυτό γίνεται προσπάθεια να επιτευχθεί το μέγιστο αποτέλεσμα για τους στόχους του δήμου και την καθημερινότητα των δημοτών. Είναι αφελές να πιστέψουμε ότι μια απλή διαχείριση συνοδευόμενη από μεγαλοστομίες είναι αρκετή.
Ο δήμος είναι ένας πολυσχιδής συλλογικός οργανισμός και πρέπει να δημιουργεί τις προϋποθέσεις αποτελεσματικής διοίκησης και άσκησης τοπικής πολιτικής. Αυτό μπορεί να γίνει με αποκέντρωση αρμοδιοτήτων σε αντιδημαρχίες, νομικά πρόσωπα, δημοτικές επιχειρήσεις, προνοιακές δομές, ενισχύοντας τις τοπικές κοινότητες κ.ο.κ. Ο επιμερισμός της ευθύνης πρέπει να γίνει με ένα συγκεκριμένο πλαίσιο προϋπολογισμού, οικονομικών, λογοδοσίας, ελέγχου αλλά και αναγνώρισης της προσφοράς. Η εποπτεία και ο έλεγχος στην δημοτική αρχή προστατεύει από μονομέρειες και από “εκρήξεις” που δυναμιτίζουν το κλίμα. Προστατεύει από τον “πειρασμό” ενεργειών που εξυπηρετούν ιδιοτελείς στόχους τρίτων και εξασφαλίζει ότι λαμβάνονται αποκλειστικά υπόψη οι ανάγκες του δήμου και το κοινό συμφέρον. Ο δήμος θα πρέπει ανά πάσα στιγμή, με ψυχραιμία και ευελιξία, να είναι σε ετοιμότητα να απορροφήσει όποια κονδύλια του προσφέρονται σε κάθε τομέα, να εκμεταλλευτεί κάθε ευκαιρία χρηματοδοτήσεων και να περάσει ταυτόχρονα τις ανάγκες του αφού τις έχει ιεραρχήσει.
_______
Καθώς πλησιάζουν οι δημοτικές εκλογές, που έχουν προγραμματιστεί για τον Οκτώβριο του 2023, θα είναι ωφέλιμο για τον τόπο να παρουσιαστεί μια εναλλακτική πρόταση που θα υπόσχεται με αξιοπιστία την αντιστροφή της πτωτικής πορείας και των χαμηλών προσδοκιών. “Να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα”, όπως λέει ο μεγάλος μας ποιητής. Πρέπει τώρα η τοπική κοινωνία να αρχίσει να αφυπνίζεται, να ενεργοποιείται, να το σκέφτεται, να προβληματίζεται και να συνδράμει. Χρειάζεται να αντιληφθούμε ότι έχουμε πολλούς συμπολίτες με γνώση, εμπειρία και δυνατότητες που είναι ικανοί να συνεισφέρουν με ήθος, ειλικρίνεια και ανιδιοτέλεια για την προκοπή του τόπου και την επίλυση των προβλημάτων του. Με την προσφορά τους θα μπορέσει να δροσιστεί ολόκληρο το ΜΙΡΑΜΠΕΛΛΟ από την αναπτυξιακή πνοή, να αισθανθεί χαρά και ικανοποίηση ως αποτέλεσμα της υλοποίησης στόχων. Ο τόπος έχει περισσότερο από ποτέ ανάγκη αυτούς τους ανθρώπους, είτε εκείνοι έχουν, είτε δεν έχουν συμμετάσχει στο παρελθόν στα κοινά. Τα πρόσωπα αυτά παρά την προσωπική τους πολιτική προτίμηση και καταγωγή χρειάζεται να υπερβούν τις κομματικές ταυτότητες. Χρειάζεται να συμπεριλάβουν αντιλήψεις και απόψεις με διακριτικό πνεύμα σε μια κίνηση, με στόχο να υπηρετήσουν τον τόπο και τις ανάγκες του και να στελεχώσουν τον δήμο και το μεγάλο φάσμα των δραστηριοτήτων και αρμοδιοτήτων του σε ένα εξαιρετικά δύσκολο και ανταγωνιστικό περιβάλλον. Οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες που υπαγόρευαν άλλοτε τους κομματικούς διαχωρισμούς σήμερα εξέλιπαν, ιδίως στους δήμους. Απαιτείται άμεση συνεργασία και σύμπνοια υπερκομματική. Είναι καιρός να ξαναβρεί την εννοιολογική του πληρότητα και διάσταση η λέξη π ο λ ί τ η ς, ως όρος, που προσδιορίζει το πρόσωπο, που συμμετέχει ενεργά στα δρώμενα της πόλης, του δήμου. Ο πολίτης δεν είναι βουβό άτομο, αλλά ενεργό πρόσωπο, που συμβάλλει άμεσα και συλλογικά στην πρόοδο και την ευημερία των συμπολιτών και κατ’ επέκταση του δήμου.
Σε επίπεδο στόχων και προγραμματισμού για το μέλλον επιζητούμε την μεγαλύτερη αυτάρκεια του τόπου με αειφορία, την εξωστρέφειά του, την δημιουργική ανανέωσή του με μοντέρνες αντιλήψεις για τον τουρισμό και την παραγωγή διασφαλίζοντας κριτήρια ποιότητας και όχι μόνο ποσότητας, την καλύτερη δυνατή ανάπτυξη της οικονομίας του, τις φιλικές για την οικογένεια υποδομές, επαρκή σχολεία, προνοιακές δομές στήριξης της κοινωνίας, αρωγή στο έργο και την φροντίδα της τοπικής Εκκλησίας, δημόσιους χώρους αναψυχής και στάθμευσης, υποδομές για πολιτιστική δραστηριότητα, καθαριότητα, πεζοδρομήσεις. Επιθυμούμε να προωθήσουμε έξυπνες λύσεις διαχείρισης υποδομών με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος, την εξοικονόμηση ενέργειας, την προάσπιση και απελευθέρωση δημόσιου χώρου με την βοήθεια και της τεχνολογίας. Χρειαζόμαστε την ολοκλήρωση σχεδίων οικισμών και επεκτάσεις σχεδίων, έργα ύδρευσης-άρδευσης και οδοποιίας, αναπλάσεις δημοτικών χώρων και παραλιακών μετώπων με αισθητική που σχετίζεται με την παράδοση και τον πολιτισμό μας, εξαντλώντας κάθε δυνατότητα για την επιχορήγηση και άντληση πόρων για τις δημοτικές μας επενδύσεις και τις ανάγκες μας, αξιοποιώντας και διαδημοτικές συνεργασίες για αμοιβαία οφέλη με όμορους δήμους. Θέλουμε αθλητικές διοργανώσεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις με σεβασμό και αξιοποίηση της πνευματικής και πολιτιστικής τοπικής μας κληρονομιάς ώστε να έχουν μοναδική αξία και ταυτότητα, με συλλογικότητα και με απώτερο στόχο να έχουν διαχρονικό ορίζοντα για να προβάλλεται ο τόπος μας και να γίνει “ο τόπος που θέλεις να ζεις”.
Οι ανάγκες του δήμου είναι λίγο-πολύ καταγεγραμμένες και γνωστές από όλους μας. Όμως, αυτό που χρειαζόμαστε περισσότερο είναι μια δημοτική αρχή και ένα δημοτικό συμβούλιο που τα μέλη του δεν θα μένουν μόνο στις θεωρητικές συζητήσεις. Κυρίως θα προσφέρουν πρωτογενή εργασία στον δήμο για την ικανοποίηση των στόχων αυτών. Χρειαζόμαστε μεγαλύτερη συμμετοχή. Το δημοτικό συμβούλιο αλλά και όλες οι δραστηριότητες του δήμου θα πρέπει να στελεχωθούν από ακόμα περισσότερους ικανούς και ανιδιοτελείς ανθρώπους με αντιλήψεις που βλέπουν στο μέλλον. Έτσι θα παραχθεί έργο και θα δοθεί αυτή η ώθηση που χρειάζεται για να πάρει ο δήμος μας ορμή και να πορευτεί με αισιοδοξία τα επόμενα χρόνια.
Η τοπική κοινωνία δεν θα έχει την δυνατότητα να συγκροτήσει μια τέτοια ισχυρή και ελπιδοφόρα δημοτική κίνηση παρά μόνο με ενότητα δυνάμεων κάτω από κοινές αρχές για το μέλλον του τόπου, με ένα νέο πρόσωπο που θα υπηρετήσει την ενότητα αυτή. Ο δήμος δεν είναι μόνο ο δήμαρχος και το δημοτικό συμβούλιο αλλά όλοι όσοι ζουν σε αυτόν τον τόπο. Αυτό που θα μας ωφελήσει προσωπικά και συλλογικά είναι η ικανότητά μας να συνδυάσουμε την φροντίδα των ιδιωτικών μας υποχρεώσεων και την ποικιλία των ενασχολήσεών μας με την ταυτόχρονη φροντίδα για τις δημοτικές υποθέσεις και γενικά για τα πολιτικά θέματα του τόπου μας. Η ενεργοποίησή μας και η ενότητα θα μας οδηγήσουν σε ένα αισιόδοξο αύριο.
Τα γράφω αυτά με αγωνία αλλά και με ελπίδα για το μέλλον. Στο χέρι μας είναι να καταφέρουμε με την αλλαγή νοοτροπίας να βοηθήσουμε την ανάπτυξη του δήμου μας και με αυτήν να κρατήσουμε τους ανθρώπους μας εδώ, να γυρίσουν όσοι έχουν εκπατριστεί λόγω της ύφεσης και να έρθουν κι άλλοι ακόμα περισσότεροι που θα επιλέξουν να ζήσουν μαζί μας. Για να ανθίσει από ζωντάνια το Μιραμπέλλο μας. Έχουμε ευθύνη για τον τόπο, το σήμερα, το αύριο, τα παιδιά μας, όλους μας.
