Περί τα τέλη Σεπτεμβρίου σχεδιάζει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λασιθίου τη συνέχιση της συστηματικής αρχαιολογικής ανασκαφής στη Χρυσή. Ως γνωστόν, η διευθύνουσα τη σημαντική αυτή ανασκαφή, Διευθύντρια της ΕΦΑΛΑΣ, Χρύσα Σοφιανού, διενεργεί δύο ανασκαφικές φάσεις ετησίως- μία την άνοιξη και μία το φθινόπωρο.
Για τη δεύτερη φετινή φάση της αρχαιολογικής ανασκαφής στη Χρυσή η Εφορεία αναζητά να προσλάβει προσωπικό, για δίμηνη απασχόληση. Όπως είπε στην ΑΝΑΤΟΛΗ η κ. Σοφιανού, λόγω φόρτου διοικητικών εργασιών και της γνωστής έλλειψης προσωπικού που αντιμετωπίζει η Εφορεία, οι διαδικασίες για την πρόσληψη του προσωπικού, που γίνονται σύμφωνα με το ΑΣΕΠ, καθυστέρησαν λίγο και γι’ αυτό οι εργασίες αντί να ξεκινήσουν στις αρχές, θα μετατεθούν προς τα τέλη Σεπτεμβρίου. Δύο μήνες είναι προγραμματισμένη να διαρκέσει η ανασκαφική αυτή φάση, αλλά η πραγματική διάρκεια δουλειάς πάνω στο νησί, εξαρτάται πάντα από τις επικρατούσες καιρικές συνθήκες…
Αντικείμενα και κτήρια
Εκτός, όμως, από το σκάψιμο, το προσωπικό ασχολείται τις μέρες που δεν είναι εφικτή η μετάβαση στη Χρυσή με τον καθαρισμό των αντικειμένων που έχουν συλλεχθεί. Τα αρχαία αντικείμενα της Χρυσής καθαρίζονται, συντηρούνται και μελετούνται στο ΙΝΣΤΑΠ (Αμερικανικό Ινστιτούτο) στην Παχειά Αμμο. «Εκεί υπάρχουν οι απαραίτητες εγκαταστάσεις με την αναγκαία υποδομή και το Ινστιτούτο ευχαρίστως μας φιλοξενεί», σημείωσε η κ. Σοφιανού.
Η συστηματική ανασκαφή στη Χρυσή, ξεκίνησε το 2018 και συνεχίζεται με χρηματοδότηση της Περιφέρειας Κρήτης έχοντας φέρει στο φως ένα μεγάλο κτήριο με πολλά δωμάτια, το Β2, το οποίο κατοικήθηκε χωρίς διακοπή στην Παλαιοανακτορική και Νεοανακτορική περίοδο, από τη Mεσομινωική IIB έως την Υστερομινωική IB περίοδο. (1800-1500 περίπου π.Χ.)
Τα δωμάτια είχαν απλά αρχιτεκτονικά στοιχεία, όπως κτιστούς κάδους, πεζούλια, επιφάνειες εργασίας, εστίες και ένα κλιμακοστάσιο με λίθινες πλάκες. Η κεραμική αποτελεί τυπικό μίγμα από αγγεία πόσης, βρώσης, μαγειρικά και αποθηκευτικά, ενώ περισυλλέχθηκαν πολλά λίθινα εργαλεία. Εκτός απ’ αυτό, όπως είπε η κ. Σοφιανού, η ανασκαφή επεκτείνεται πλέον και σε άλλες οικίες, που έχουν εντοπιστεί, δίνοντας το δικαίωμα να μιλούμε πλέον για την ύπαρξη ολόκληρου μινωικού οικισμού, χωρίς να έχει ακόμη διαπιστωθεί το μέγεθός του.
Η αρχαιολογική έρευνα αναζητά τις άλλες ασχολίες των κατοίκων, εκτός από την παραγωγή πορφύρας. Υπήρχαν στην παραλία ιχθυοδεξαμενές- παγίδες. Έχουν βρεθεί πολλά είδη αλιευμάτων, ψάρια κλπ., που μελετά η ειδική επιστήμονας Δήμητρα Μυλωνά, είπε η κ. Σοφιανού.
Το εντυπωσιακό εξ αρχής είναι ότι στον οικισμό επιβεβαιώνεται έντονη βιοτεχνική δραστηριότητα επεξεργασίας των κοχυλιών που περισυλλέγονται από τη γύρω θαλάσσια περιοχή, τα οποία υφίστανται επεξεργασία στον οικισμό αυτό για την παραγωγή πορφύρας- πολύτιμης και πανάκριβης βαφής στην αρχαία εποχή.
Τη σπουδαιότητα του οικισμού επιβεβαιώνουν και τα κινητά ευρήματα, μέχρι σήμερα.
Οι θησαυροί
Εντοπίστηκαν δύο θησαυροί από μέταλλα, γυαλί και ημιπολύτιμους λίθους.
– Ο πρώτος θησαυρός βρέθηκε το 2018 σε δωμάτιο που πιθανότατα χρησίμευε ως αποθηκευτικός χώρος. Η απόθεση περιείχε δύο τμήματα από χάλκινα τάλαντα, μια μάζα από σκωρίες και κοσμήματα: ένα χρυσό δαχτυλίδι, ένα χρυσό βραχιόλι, 26 χρυσές χάντρες (δισκοειδείς, σφαιρικές και σε σχήμα πάπυρου), μια αργυρή χάντρα, 5 χάλκινες, σφενδόνη χάλκινου δαχτυλιδιού. Μαζί με αυτά ήταν μεγάλος αριθμός από γυάλινες χάντρες διαφόρων σχημάτων, (39 σφαιρικές και 25 σε σχήμα πάπυρου), 4 από το λεγόμενο αιγυπτιακό μπλε, 20 από κορνεόλιο λίθο, 1 από αμέθυστο, 10 από το λίθο λάπις, μια σφραγίδα από αχάτη με παράσταση πλοίου που η πρύμνη του έχει τη μορφή κεφαλής ζώου και ένα λίθινο περίαπτο με μορφή πιθήκου.
– Κατά τη συνέχιση της ανασκαφής το 2019, σε γωνία δωματίου του ίδιου κτηρίου, εντοπίστηκε ένας ακόμη θησαυρός με τάλαντα, ένα μεγάλο πριόνι και τρία αγγεία, όλα από χαλκό. Πρόκειται για έναν μεγάλο θησαυρό μετάλλων, από τους μεγαλύτερους που έχουν βρεθεί ως σήμερα στην Κρήτη. Ακόμη, μέσα σε αγγείο ήταν αποθηκευμένα κομμάτια ενός τάλαντου από κασσίτερο. Το τάλαντο από κασσίτερο θεωρείται σπάνιο εύρημα, καθώς είναι το 2ο της ΥΜ περιόδου που εντοπίζεται στην Κρήτη, το 1ο βρέθηκε στον οικισμό της νησίδας του Μόχλου.
Η διευθύντρια της ΕΦΑΛΑΣ ανέφερε ότι έχει ανασκαφτεί μια δεξαμενή κοντά στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, η οποία είχε θολωτή οροφή, η οποία είχε καταπέσει και τώρα θα διερευνηθεί αν υπάρχουν και άλλες εγκαταστάσεις πλησίον της δεξαμενής αυτής.
ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ