Η Αθήνα εξήγγειλε, για ακόμη μία φορά, την αυγή μιας «νέας εποχής για το ΕΣΥ». Με βαρύγδουπους τίτλους, το Υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε μια φιλόδοξη μεταρρύθμιση: την κατάρτιση εξ ολοκλήρου νέων οργανισμών λειτουργίας για όλα τα νοσοκομεία της χώρας. Πρόκειται, όπως μας λένε, για μια ιστορική τομή, ένα βήμα που θα θέσει τα θεμέλια ενός πιο σύγχρονου και αποτελεσματικού συστήματος υγείας, αντικαθιστώντας τα παρωχημένα και «ασφυκτικά» πλαίσια που κληροδότησε η μνημονιακή περίοδος του 2012-2013.
Η ηγεσία του Υπουργείου, δια στόματος του Υπουργού Άδωνι Γεωργιάδη και του Υφυπουργού Μάριου Θεμιστοκλέους, μιλά για οργανισμούς «εναρμονισμένους με την πραγματικότητα» και «προσαρμοσμένους στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας». Οι διοικήσεις των νοσοκομείων καλούνται, με χρονικό ορίζοντα την 30ή Νοεμβρίου 2025, να υποβάλουν τις δικές τους τεκμηριωμένες προτάσεις.
Ακούγοντας αυτές τις εξαγγελίες από την πρωτεύουσα, εδώ, στον ανατολικότερο νομό της Κρήτης, η αισιοδοξία μετριάζεται από τη σκληρή πραγματικότητα και την εμπειρία δεκαετιών. Στο Λασίθι, όπου τέσσερα νοσοκομεία παλεύουν καθημερινά με την υποστελέχωση, την απαξίωση και τον διαρκή κίνδυνο της υποβάθμισης, η λέξη «μεταρρύθμιση» ηχεί συχνά ως προάγγελος συρρίκνωσης. Το ερώτημα που πλανάται πάνω από τον Άγιο Νικόλαο, την Ιεράπετρα, τη Σητεία και τη Νεάπολη δεν είναι αν έρχεται μια νέα εποχή, αλλά τι ακριβώς θα φέρει μαζί της για εμάς.
Τι υπόσχεται η μεταρρύθμιση;
Για να είμαστε δίκαιοι, οφείλουμε να εξετάσουμε την ουσία του σχεδίου. Το Υπουργείο ορθώς επισημαίνει ότι οι σημερινοί οργανισμοί είναι αναχρονιστικοί. Δεν προβλέπουν νέες ιατρικές ειδικότητες, δεν ενσωματώνουν δομές όπως οι Μονάδες Εσωτερικού Ελέγχου, και γενικά αποτελούν τροχοπέδη στην ευέλικτη λειτουργία των νοσοκομείων. Οι συνεχείς, αποσπασματικές τροποποιήσεις τους έχουν δημιουργήσει ένα δαιδαλώδες και δυσλειτουργικό νομικό πλαίσιο.
Η λύση που προτείνεται είναι ένας πλήρης επανασχεδιασμός «από κάτω προς τα πάνω».
Οι νέοι οργανισμοί θα καθορίζουν εκ νέου τρεις συνθήκες.
– Τη διοικητική διάρθρωση και τις οργανικές μονάδες (κλινικές, τμήματα, εργαστήρια).
– Τις οργανικές θέσεις προσωπικού, αποτυπώνοντας τις σύγχρονες ανάγκες σε ιατρικό, νοσηλευτικό και λοιπό προσωπικό.
– Το γενικό πλαίσιο λειτουργίας για την παροχή ολοκληρωμένης περίθαλψης.
Παράλληλα, η αλλαγή αυτή πλαισιώνεται και από άλλες δομικές παρεμβάσεις. Ο Υφυπουργός Υγείας έχει προαναγγείλει ότι εντός του 2025 τα νοσοκομεία θα αρχίσουν να χρηματοδοτούνται με βάση το παραγόμενο έργο τους (σύστημα DRGs – Diagnosis-RelatedGroups), επιβραβεύοντας την αποδοτικότητα. Ταυτόχρονα, γίνονται βήματα ψηφιοποίησης, όπως η ενοποιημένη πλατφόρμα ραντεβού μέσω του αριθμού 1566, που φιλοδοξούν να μειώσουν την ταλαιπωρία των πολιτών.
Η πραγματικότητα του Λασιθίου
Εδώ, όμως, σταματούν οι θεωρητικές αναλύσεις και αρχίζει η ζωή. Πώς μπορεί μια τέτοια μεταρρύθμιση να εφαρμοστεί σε έναν νομό όπου η έννοια της «οργανικής θέσης» έχει καταντήσει ανέκδοτο; Πώς θα καταθέσει μια «πλήρως τεκμηριωμένη πρόταση» η διοίκηση του Νοσοκομείου Ιεράπετρας, όταν παλεύει με νύχια και με δόντια να κρατήσει ανοιχτή την παθολογική κλινική και βλέπει την αυτοτέλειά του να αμφισβητείται διαρκώς; Τι σύγχρονο οργανισμό να προτείνει το Νοσοκομείο Σητείας, όταν οι προκηρύξεις για θέσεις κρίσιμων ειδικοτήτων βγαίνουν άγονες η μία μετά την άλλη;
Ένα χρονικό αποψίλωσης
Η εφημερίδα μας, η «ΑΝΑΤΟΛΗ» – η στήλη και ο υπογράφων, με εκατοντάδες ρεπορτάζ – έχει καταγράψει το δράμα των νοσοκομείων μας. Το Νοσοκομείο Αγίου Νικολάου – ονομαστικά το κεντρικό νοσοκομείο αναφοράς στο Λασίθι – αγκομαχά να καλύψει τις εφημερίες του. Δεν μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά με ευθύνη τις επιλογές που έχουν γίνει από το Υπουργείο κι όποιους τις υποδεικνύουν. Είναι ξεκάθαρο ως πρόσφατο παράδειγμα πως καμία μεταρρύθμιση δεν προχωρεί. Αρκεί να δει τα απογευματινά χειρουργεία που παραμένουν όνειρο θερινής νυκτός. Δυστυχώς πέρασε το θέρος και ο χειμώνας θα είναι πιο βαρύς με την αδυναμία που επικρατεί για να εφαρμοστούν τα στοιχειώδη!
Το Νοσοκομείο της Νεάπολης έχει de facto χαθεί από το χάρτη. Το δε Κέντρο Αποκατάστασης αποτελεί ένα ακόμα ανέκδοτο για να λέμε στα παιδιά μας και στις προεκλογικές εξαγγελίες οι κυβερνητικοί βουλευτές. Η Ιεράπετρα και η Σητεία, σε πείσμα των τοπικών κοινωνιών που δίνουν έναν αξιοπρεπή αγώνα, βλέπουν τις υπηρεσίες τους να συρρικνώνονται, αναγκάζοντας τους πολίτες να μετακινούνται για τα αυτονόητα.
Το πρόβλημα στο Λασίθι δεν ήταν ποτέ το οργανόγραμμα που ήταν κακοσχεδιασμένο ακόμα και στο χαρτί. Και που απαιτούσε με παιδαριώδη τρόπο «όλα για όλους!»
Έχουμε ζήσει πια το δράμα στην καθημερινότητά μας. Το έχουμε πληρώσει με ποικίλες απώλειες. Συνεπώς, το πρόβλημα ήταν και παραμένει ουσιαστικό: οι κενές καρέκλες, τα άδεια ιατρεία, οι εξοπλισμοί που σκονίζονται και οι πολίτες που αισθάνονται δεύτερης κατηγορίας.
Το σενάριο της παγίδας
Μπροστά σε αυτή την εξαγγελία, δύο είναι τα πιθανά σενάρια για το μέλλον του ΕΣΥ στον τόπο μας. Το πρώτο είναι το σενάριο της παγίδας. Υπάρχει, η αρνητική όψη του νομίσματος που μοιάζει πιο πιθανή -αν κρίνουμε από την εμπειρία μας. Σύμφωνα με αυτήν, η κρίσιμη φράση στην υπουργική εντολή είναι η υποβολή προτάσεων «λαμβάνοντας υπόψη το δημοσιονομικό πλαίσιο». Τι σημαίνει αυτό; Μήπως οι διοικήσεις καλούνται απλώς να νομιμοποιήσουν τη σημερινή άθλια κατάσταση; Να σχεδιάσουν οργανισμούς που θα προβλέπουν λιγότερες κλίνες, συγχωνευμένες κλινικές και πετσοκομμένες θέσεις, απλώς και μόνο για να «βγαίνουν οι αριθμοί»; Μήπως όλη αυτή η διαδικασία είναι ένας κομψός τρόπος για να μεταφερθεί η ευθύνη της υποβάθμισης από το κεντρικό κράτος στις τοπικές διοικήσεις, οι οποίες θα κληθούν να υπογράψουν οι ίδιες τη ληξιαρχική πράξη θανάτου τμημάτων ή και ολόκληρων νοσοκομείων;
Το σενάριο της ευκαιρίας
Έρχομαι στο δεύτερο. Το σενάριο της ευκαιρίας. Αν η πολιτική ηγεσία εννοεί όσα λέει, τότε δίνεται στις τοπικές διοικήσεις και κοινωνίες μια μοναδική ευκαιρία. Να καθίσουν στο τραπέζι και να σχεδιάσουν έναν υγειονομικό χάρτη για το Λασίθι, που θα ανταποκρίνεται στις γεωγραφικές και δημογραφικές του ιδιαιτερότητες. Να προτείνουν έναν οργανισμό-δίκτυο, όπου τα τέσσερα νοσοκομεία θα έχουν συμπληρωματικούς και όχι ανταγωνιστικούς ρόλους. Να προβλέψουν οργανικές θέσεις με πραγματικά κίνητρα -επιστημονικά, εκπαιδευτικά και οικονομικά- για να προσελκύσουν και να κρατήσουν γιατρούς και νοσηλευτές στον τόπο. Θα μπορούσε να είναι μια ευκαιρία να αποτυπωθεί στο χαρτί αυτό που φωνάζουμε όλοι. Ότι το Λασίθι χρειάζεται και τα τέσσερα νοσοκομεία του, το καθένα με τον δικό του αναβαθμισμένο ρόλο.
Η πρόταση της στήλης
Μετά από 16 χρόνια πλήρους παρακολούθησης, δημοσιογραφικής καταγραφής και ανάλυσης των δεδομένων της υγείας στο Λασίθι, οφείλω να επισημάνω πως υπάρχει μια απλή, ξεκάθαρη προσέγγιση: Να είμαστε ρεαλιστές, διεκδικητικοί, ενωτικοί και αποφασισμένοι να ξεπεράσουμε μικροπολιτικά κι άλλα συμφέροντα. Αν μας ενδιαφέρει ο τόπος και οι άνθρωποι του, οφείλουμε να δράσουμε με βάση αυτή τη λογική. Αυτό πρώτα απ’ όλα, προϋποθέτει τη σύνδεση και συνεργασία των νοσοκομείων του Λασιθίου με το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο.
Είναι μια πρόταση ξεκάθαρη που είχα διατυπώσει από την εποχή που ήταν Διοικήτρια της ΥΠΕ η Λένα Μπορμπουδάκη και την οποία επαναφέρω, πιστεύοντας πως αποτελεί την πραγματική προοπτική λύσης στο πρόβλημα. Το είπα τότε όταν όλοι υπερθεμάτιζαν στη λύση του ενός νέου νοσοκομείου. Στην Παχιά Άμμο, στον Άγιο Νικόλαο, στη Σητεία, στο Οροπέδιο…
Όπου κι αν το χωροθετήσεις, είναι μια λύση που δεν θα έχει ποτέ, καμία προοπτική εφαρμογής και αξίας. Διότι η πολιτεία δεν θα δώσει άλλα χρήματα για νέο νοσοκομείο. Κι έχει αποδείξει αυτή τη διαχρονική θέση.
Συνεπώς, ακόμα κι αν κάποιοι θέλουν, δεν ζητάμε πλέον νέα κτίρια! Θέλουμε να δίνουν ζωή και παροχή υγείας αυτά που έχουμε! Γιατί οι δομές επαρκούν και μπορούν να βελτιωθούν! Οι γιατροί και το προσωπικό λείπουν. Και η σωστή αξιοποίηση των γιατρών και του προσωπικού, λείπει.
Για να γίνουν όμως αυτά, χρειάζεται πραγματικό σχέδιο με όσους έχουν γνώση και ικανότητα στη Διοίκηση, για να το υλοποιήσουν.
Το στοίχημα για το Λασίθι είναι τεράστιο. Η τοπική αυτοδιοίκηση, οι επιστημονικοί φορείς, οι βουλευτές και οι ενεργοί πολίτες οφείλουν να είναι παρόντες στη διαδικασία αυτή. Να απαιτήσουν δέσμευση. Η μεταρρύθμιση αυτή πρέπει να είναι υπέρ της υγείας και των πολιτών στο Λασίθι, γιατί δεν υπάρχουν άλλες λύσεις.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΤΣΑΛΑΚΗΣ
