Το Ημερολόγιο 2021 του Πολιτιστικού Συλλόγου Κριτσάς ασχολείται με τις γηθειές με τις οποίες οι πρόγονοί μας προσπαθούσαν να ξεπεράσουν παθήσεις, αρρώστιες, τραυματισμούς ακόμα και την βασκανία (το μάτιασμα και το κακό μάτι).
◼ Για το μήνα Μάρτιο το Ημερολόγια ασχολείται με την ασφεντηλιά και η γηθειά «για να φύγει από κάθε παιδί κάθε κακό που το βασανίζει» είναι: «Κάθε πρώτη του Μάρτη κόβουνε βλαστούς (καμούτσα) από ασφοδέλους και χτυπούνε με αυτά τα παιδιά ελαφριά στη πλάτη τους λέγοντας: «Ο Μάρτης ήρθε και άλλαξε, να σείσει το κορμάκι σου να πέσει το ψειράκι σου!». Έτσι πιστεύεται πως με το μαγικό αυτό τρόπο φεύγει από κάθε παιδί κάθε κακό που το βασανίζει.
◼ Στην Κρήτη συναντούμε πέντε είδη ασφόδελων. Από την αρχαιότητα εχορηγείτο σαν φάρμακο για ένα πλήθος παθήσεων όπως είναι οι καρδιοπάθειες, κίρρωση του ήπατος, στο πνευμονικό οίδημα και τις ασθματικές βρογχίτιδες. Επίσης, από τούς κονδύλους του ασφοδέλου με πολτοποίηση και βράσιμο μέχρι τη συμπύκνωση παρασκευάζεται το τσιρίχι, το οποίο μεταχειρίζονται οι υποδηματοποιοί σαν κολλητική ουσία στην συγκόλληση των δερμάτων. Οι αρχαίοι Έλληνες πιστεύανε ότι ο Άδης ήτανε κατάφυτος από ασφοδέλους και οι ψυχές των νεκρών τρεφότανε από τους κονδύλους.
◼ Αυτήν την εποχή οι εξοχές είναι γεμάτες ασφεντηλιές. Ενθυμούμαι ότι από τις ξερές ασφεντηλιές κατασκευάζαμε ανεμόμυλους. Κόβαμε βλαστούς της και με ένα μαχαιράκι φτιάχναμε λεπτές φέτες. Με την κατάλληλη συναρμολόγηση (πελέκημα και τρύπημα) είχαμε στα χέρια μας έναν καταπληκτικό ανεμόμυλο, που η φτερωτή του γύριζε δαιμονισμένα με την παραμικρή πνοή ανέμου.
ΛΕΩΝ.Κ.