Ολοένα και μεγαλύτερη έκταση λαμβάνει τα τελευταία χρόνια το πρόβλημα της παιδικής κακοποίησης στα Χανιά. Είναι ενδεικτικό ότι κάθε εβδομάδα τουλάχιστον 2 με 3 φορές καλούνται -μετά από εισαγγελική παραγγελία- να παρέμβουν οι Kοινωνικές Υπηρεσίες του Δήμου Χανίων και η Πρόνοια της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων προκειμένου να διερευνήσουν κάποια υπόθεση, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις κρίνεται αναγκαίο να απομακρυνθούν τα παιδιά από το οικογενειακό τους περιβάλλον.
Στο πλαίσιο αυτό το Κέντρο Αμεσης Κοινωνικής Επέμβασης Κρήτης του “Χαμόγελου του Παιδιού” δέχθηκε πέρυσι 42 καταγγελίες και 4 παιδιά από το νησί μεταφέρθηκαν σε δομές φιλοξενίας της οργάνωσης στην Αθήνα. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, αν και η κοινωνία είναι περισσότερο ευαισθητοποιημένη συγκριτικά με το παρελθόν, τα περιστατικά που καταγγέλλονται και φτάνουν μέχρι τις Αρχές αποτελούν «την κορυφή του παγόβουνου» καθώς στις μικρές κοινωνίες εξακολουθεί να επικρατεί ο νόμος της σιωπής.
Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ
Οπως ανέφεραν οι άνθρωποι από τις Κοινωνικές Υπηρεσίες που μίλησαν στα “Χ.Ν.” η πλειονότητα των περιστατικών που γνωστοποιούνται στις Αρχές αφορά την παραμέληση ανηλίκων. Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών έχει εντείνει το φαινόμενο καθώς πολλές οικογένειες δυσκολεύονται να επιβιώσουν.
«Δυστυχώς, δεν περνά εβδομάδα χωρίς να έχει φτάσει μία εισαγγελική παραγγελία για διερεύνηση κάποιας υπόθεσης στην Υπηρεσία και δυστυχώς συχνά δεν περιοριζόμαστε στη 1, αλλά υπάρχουν εβδομάδες που μπορεί να έχουμε δεχθεί μέχρι και 5 εισαγγελικές παραγγελίες» σημείωσε η διευθύντρια Κοινωνικής Προστασίας – Παιδείας – Αθλητισμού – Πολιτισμού στον Δήμο Χανίων Αθηνά Πετράκη.
Σε ό,τι αφορά τις περιπτώσεις που αντιμετωπίζουν οι κοινωνικοί λειτουργοί του Δήμου η κα Πετράκη ανέφερε ότι πρόκειται για οικογένειες που αντιμετωπίζουν ζητήματα επιβίωσης και αρκετές φορές και προβλήματα εξαρτήσεων από ναρκωτικά ή αλκοόλ ή έχουν κάποιο σοβαρό ψυχικό νόσημα.
«Στις περιπτώσεις που παρεμβαίνουμε μπορεί να έχουμε παραμέληση, αλλά και περιπτώσεις σωματικής βίας. Αυτό που βλέπουμε είναι ότι οι συνθήκες διαβίωσης είναι συχνά κακές. Μιλάμε για περιβάλλοντα τελείως ακατάλληλα να ζήσουν άνθρωποι» τόνισε η κα Πετράκη. Είναι ενθαρρυντικό, ωστόσο, ότι συγκριτικά με το παρελθόν, η κοινωνία έχει ευαισθητοποιηθεί περισσότερο απέναντι στο πρόβλημα και προβαίνει πιο συχνά σε καταγγελίες.
«Η κρίση μπορεί να έχει εντείνει το πρόβλημα, αλλά και ο κόσμος μέσα από τη δημοσιότητα που δίνεται σε τέτοια περιστατικά έχει ευαισθητοποιηθεί και ενθαρρύνεται να μιλήσει είτε στην Ασφάλεια είτε στην Εισαγγελία είτε στις Υπηρεσίες του Δήμου είτε στο “Χαμόγελο του Παιδιού”. Από εκεί και πέρα στο πλαίσιο της παρέμβασης που επιχειρείται από τους κοινωνικούς λειτουργούς, γίνεται προσπάθεια να στηριχθεί η οικογένεια και τα παιδιά σε συνεργασία με άλλες δομές όπως η Πρόνοια, το Κοινωνικό Παντοπωλείο, το Κοινωνικό Ιατρείο – Φαρμακείο Αλληλεγγύης κ.ά., ενώ σε βάθος χρόνου πραγματοποιούνται τακτικές επισκέψεις στο σπίτι, ώστε να παρακολουθούμε την εξέλιξη της υπόθεσης» επεσήμανε η κα Πετράκη.
ΔΟΜΕΣ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ
Πάντως, αν και αποτελεί την έσχατη επιλογή, δεν είναι λίγες οι φορές που κρίνεται ότι το οικογενειακό περιβάλλον δεν είναι κατάλληλο για να παραμείνει το παιδί ή τα παιδιά και αποφασίζεται από τις Δικαστικές Αρχές η απομάκρυνσή τους. Στο πλαίσιο αυτό, αν το παιδί είναι αγόρι φιλοξενείται στο Παράρτημα Προστασίας Παιδιών και Νέων Χανίων κι αν είναι κορίτσι -μέχρι 12 ετών- στον Αγιο Νεκτάριο. Για περιπτώσεις που δεν μπορούν να φιλοξενηθούν στις υπάρχουσες τοπικές δομές ζητείται η συνδρομή του “Χαμόγελου του Παιδιού”. «Στο Παράρτημα Προστασίας Παιδιών και Νέων Χανίων μπορεί να έρθουν τον χρόνο 3 – 4 παιδιά με εισαγγελική εντολή», τόνισε ο προϊστάμενος του Παραρτήματος Μιχάλης Κονταξάκης και πρόσθεσε ότι αυτή τη στιγμή στο κέντρο φιλοξενούνται 27 παιδιά. Τον ρωτήσαμε τι περιστατικά φτάνουν στο Παράρτημα: «Τα μισά περίπου παιδιά που έχουν έρθει τα τελευταία χρόνια με εισαγγελική εντολή είναι κακοποιημένα σωματικά και ψυχικά, ενώ υπάρχουν και κάποια παραμελημένα. Μιλάμε για παιδιά που μπορεί να μην είχαν δει ποτέ λεκάνη τουαλέτας, ήταν υποσιτισμένα ή δεν είχαν σωστή φροντίδα και υγιεινή. Υπάρχουν περιστατικά που οι γονείς έχουν πρόβλημα εξαρτήσεων, αλκοολισμού κ.λπ. και συμπεριφέρονται βίαια απέναντι στα παιδιά. Μία τέτοια περίπτωση ήταν ενός παιδιού που είχε σπρωχτεί από τον γονιό του από τη σκάλα του δευτέρου ορόφου!».
Αντίστοιχες περιπτώσεις με παιδιά που έχουν βιώσει το σκληρό πρόσωπο της βίας και της παραμέλησης φιλοξενούνται στη δομή του Αγίου Νεκταρίου στα Παχιανά. Ο π. Εμμανουήλ Δερμιτζάκης σημείωσε ότι τα τελευταία 6 – 7 χρόνια έχουν φιλοξενηθεί στον Αγιο Νεκτάριο περίπου 30 κορίτσια, ηλικίας από 2 μέχρι και 12 χρονών. Αυτή τη στιγμή η δομή φιλοξενεί 20 παιδιά.
«Εχουμε παιδιά που οι οικογένειές τους είναι διαλυμένες, περιστατικά που οι γονείς είναι ναρκομανείς, αλκοολικοί, υπάρχει περίπτωση που η μάνα είναι πόρνη ή παιδιά που είναι θύματα σωματικής και σεξουαλικής βίας. Μόνο ένα περιστατικό έχουμε που οι γονείς το έφεραν λόγω ένδειας» τόνισε ο π. Εμμανουήλ. Στη δομή του Αγίου Νεκταρίου γίνεται καθημερινά προσπάθεια να στηριχθούν τα παιδιά αυτά μέσα από τη συνδρομή εξειδικευμένου προσωπικού, κοινωνικών λειτουργών και ψυχολόγων.
«Είναι δυσαναπλήρωτο το κενό μίας μάνας κι ενός πατέρα. Προσπαθούμε, όμως, έχοντας ως πρώτο παράγοντα την αγάπη και τη στοργή να αντιμετωπίζουμε κάθε περίπτωση ξεχωριστά» επεσήμανε ο π. Εμμανουήλ.
Ιδρύματα και ανάδοχες οικογένειες
Η διαχείριση των περιπτώσεων που ένα παιδί χρειάζεται να απομακρυνθεί από το οικογενειακό περιβάλλον δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Οι δομές φιλοξενίας είναι λίγες, ενώ συχνά ελλοχεύει ο κίνδυνος της ασυλοποίησης.
«Θα λέγαμε ότι το 90% των παιδιών που φιλοξενείται σε τέτοιες ιδρυματικές δομές έχει υποστεί ψυχολογική βία. Στην ψυχολογική βία εντάσσεται και η παραμέληση, δηλαδή παιδιά που δεν συναναστρέφονται με συνομήλικά τους, δεν πάνε σχολείο, βιώνουν ταπείνωση, συναισθηματική αποθάρρυνση κ.λπ.», τόνισε η ψυχολόγος στο Παράρτημα Προστασίας Παιδιών και Νέων Χανίων Στεφανία Παπαδάκη.
Η φιλοξενία, ωστόσο, σε ένα Ιδρυμα δεν είναι πανάκεια, όπως εξήγησε: «Τα παιδιά αυτά δύσκολα κοινωνικοποιούνται και παρατηρείται το φαινόμενο της ασυλοποίησης, δηλαδή δεν θέλουν να βγουν έξω, φοβούνται να συγχρωτιστούν με άλλο κόσμο και αν τα δούμε έξω τα βλέπουμε πάλι με δικά μας παιδιά. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει δυσκολία να εμπιστευτούν κάποιον άλλο».
Εξ ίσου σημαντική παράμετρος είναι ότι συχνά στα κέντρα φιλοξενίας υπάρχει πρόβλημα με τη στελέχωση των δομών. Είναι ενδεικτικό ότι στο Παράρτημα Προστασίας Παιδιών και Νέων Χανίων οι ψυχολόγοι που εργάζονται είναι συμβασιούχοι με σύμβαση εργασίας λίγων μόλις μηνών, ενώ δεν υπάρχει μόνιμο επιστημονικό προσωπικό που να στηρίζει ψυχοκοινωνικά τα παιδιά που φιλοξενούνται. «Υπάρχει τεράστιο πρόβλημα όταν δουλεύεις με παιδιά, πας να χτίσεις μία σχέση και μετά χάνεσαι. Από την άλλη, βοηθούν πολύ οι εθελοντές που έρχονται», ανέφερε σχετικά η ψυχολόγος του Παραρτήματος Γιάννα Σπανουδάκη.
Προκειμένου να αποφευχθεί η ασυλοποίηση, αλλά και τα παιδιά να διατηρούν μία επαφή με το οικογενειακό περιβάλλον οι άνθρωποι του Παραρτήματος Προστασίας Παιδιών και Νέων Χανίων μαζί με τον Σύλλογο Αποφοίτων του Κέντρου και άλλους τοπικούς φορείς σχεδιάζουν τη δημιουργία ενός ανοικτού κέντρου ημερήσιας φροντίδας που θα φιλοξενεί τα παιδιά μόνο κατά τη διάρκεια της ημέρας. Στο πλαίσιο αυτό, τα παιδιά θα μπορούν να διαβάζουν, να τρώνε στη δομή και να είναι σε επαφή και επικοινωνία με τους ανθρώπους του Κέντρου, ενώ το βράδυ θα επιστρέφουν σπίτι τους. Αντίστοιχες δομές λειτουργούν σε άλλα μέρη της Ελλάδας, ενώ κάθε παιδί εφοδιάζεται με ένα κινητό τηλέφωνο, ώστε να ειδοποιήσει άμεσα αν νιώσει απειλή και χρειαστεί να απομακρυνθεί από το σπίτι του μέσα στη νύχτα.
Στο να αποφευχθούν οι αρνητικές συνέπειες που μπορεί να έχει ο εγκλεισμός σε ένα ίδρυμα αποσκοπεί και ο θεσμός της ανάδοχης οικογένειας. Πρόκειται για έναν θεσμό που τεθεί ήδη σε εφαρμογή σε επίπεδο Περιφέρειας Κρήτης και δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά που κρίνεται ότι πρέπει να απομακρυνθούν από την οικογένειά τους να έχουν την εμπειρία από τη ζωή σε ένα ομαλό οικογενειακό περιβάλλον.
Στο πλαίσιο αυτό, τηρείται μητρώο εθελοντών ανάδοχων οικογενειών, ενώ κάθε υποψήφια ανάδοχη οικογένεια περνά από αξιολόγηση από τις αρμόδιες Υπηρεσίες, ώστε να κριθεί αν είναι κατάλληλη για να ενταχθεί στη λίστα. Τα αιτήματα για οικογένειες που ενδιαφέρονται να ενταχθούν στο μητρώο υποβάλλονται στη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων.
Η σιωπή δεν είναι χρυσός
Στις περιπτώσεις κακοποίησης παιδιών η σιωπή από τον περίγυρο του παιδιού κάθε άλλο παρά χρυσός αποδεικνύεται. Αν και σε μικρές κοινωνίες έχει διαπιστωθεί ότι πιο δύσκολα καταγγέλλονται κακοποιήσεις παιδιών -συνήθως λόγω φόβου- τα τελευταία χρόνια το πέπλο σιωπής που σκέπαζε τέτοια περιστατικά δεν είναι απόλυτο.
Σε αυτό έχει βοηθήσει σημαντικά η δυνατότητα που δίνεται για ανώνυμες καταγγελίες σε τηλεφωνικές γραμμές όπως αυτές που λειτουργεί το “Χαμόγελο του Παιδιού”.
«Το 2015 δεχθήκαμε 42 καταγγελίες και ικανοποιήσαμε 2 αιτήματα φιλοξενίας που αφορούσαν 4 παιδιά, τα οποία μεταφέρθηκαν σε δομές της Οργάνωσης πάνω στην Αθήνα», τόνισε η ψυχολόγος του “Χαμόγελου του Παιδιού” Ειρήνη Μαρκουλάκη, ενώ στην ερώτησή μας αν το πρόβλημα έχει μεγάλες διαστάσεις σχολίασε: «Αν δεν υπήρχε πρόβλημα δεν θα ήταν εδώ το “Χαμόγελο”».
Οι καταγγελίες που φτάνουν στο Κέντρο Άμεσης Κοινωνικής Επέμβασης Κρήτης που λειτουργεί το “Χαμόγελο του Παιδιού”, με έδρα τα Χανιά, αφορούν περιπτώσεις παραμέλησης, σεξουαλικής, σωματικής και ψυχολογικής κακοποίησης κ.ά.
«Το σημαντικό είναι ότι ο κόσμος έχει το θάρρος και καταγγέλλει περιστατικά. Οι καταγγελίες γίνονται από γείτονες, εκπαιδευτικούς, συγγενείς ακόμα και από τα ίδια τα παιδιά», υπογράμμισε η κα Μαρκουλάκη και κάλεσε όποιον πολίτη αντιληφθεί ότι ένα παιδί είναι θύμα βίας και κακοποίησης να μη διστάσει να τηλεφωνήσει, 24 ώρες το 24ωρο, ανώνυμα και δωρεάν, στην τηλεφωνική γραμμή 1056 για παιδιά σε κίνδυνο ή να απευθυνθεί στο παράρτημα του “Χαμόγελου του Παιδιού” στα Χανιά (Μαργουνίου 39) στο τηλέφωνο 2821073000.
Χανιώτικα Νέα
